Wanneer Belgische bands gevraagd wordt naar hun wedervaren op Nederlandse podia, valt niet zelden de klacht dat het publiek niet echt kwam om te luisteren. Wraakactie of niet: het Nederlandse strijkkwartet Zapp4 kreeg op het KlaraFestival met hetzelfde probleem af te rekenen.
De setting was er natuurlijk ook naar. De bar van Mr Wong was met een pilaar voor het podium niet alleen architecturaal geen evidentie, ook de nachtclubsfeer bleek niet bevorderlijk voor de muzikale beleving. Waar een twintigtal luisteraars konden zitten, moesten de andere rechtstaan, al dan niet tussen andere bezoekers die meer interesse hadden in het aanbod van de bar of de netwerkrelatie waarmee ze (hoogstwaarschijnlijk dankzij een vrijkaart) op het optreden beland waren. Geïrriteerde bezoekers die vroegen om stilte vonden even gehoor, maar enkele minuten later was de onzalige drievuldigheid airco-bar-bezoekers geheid weer vertrokken voor een ronde muziekbashen.
Ondanks de ongunstige omstandigheden deed het kwartet niet alleen de songs alle eer aan, tussen het geroezemoes door was eveneens hoorbaar dat de rijke sonoriteit van de strijkkwartetformule tot haar recht kwam. De secure uitvoering met verschillende speeltechnieken, delicaat zachte passages en een strak afgelijnd samenspel maakte duidelijk dat de vier Nederlanders de muzikale risico’s niet uit de weg gingen. Daarbij werden ze geholpen door een versterking die de balans tussen de verschillende musici niet scheeftrok. Alleen de microfoon van violist Jeffrey Bruinsma liet af en toe vervelende kraakgeluiden horen, maar gelukkig doken die alleen op tussen de stukken in, waardoor de muziek ervan gespaard bleef.
Hoe flexibel de muziek van Radiohead voor Zapp4 was, werd meteen duidelijk in ‘Paranoid Android’, een song die op zich al heel wat verschillende terreinen verkent en die door de strijkers nog wat verder uitgewerkt werd. Hoe bekend het nummer ook mag zijn, het Brusselse publiek verstond de kunst om toch te vroeg te applaudisseren, een verontrustend voorschot op het gebrek aan betrokkenheid dat later met het lawaai nog meer naar voor zou komen.
Waar ‘Paranoid Android’ nog duidelijke sporen van klassiek songmateriaal vertoonde, werd de sound in ‘The Eraser’ gevoelig abstracter. Het melodische werd gereduceerd tot het absolute minimum, waardoor al het werk gedaan moest worden door het geluid dat door de verschillende speeltechnieken een breed pallet bestreek. Nergens kwam Zapp4 meer in de buurt van het “hedendaagse “klassieke” strijkkwartetgeluid dan in dit arrangement.
Tussen de extremen van de eerste nummers in bevond zich de versie van ‘We Suck Young Blood’, aangekondigd als het moeilijkste stuk van de set. Vreemd, want met de warme romantiek die meer dan eens tegen Barbers ‘Adagio For Strings’ aanleunde, klonk de muziek plots heel toegankelijk. Toch bleef die ook nu weer niet in één enkele atmosfeer hangen. Vanuit de zangerige melodie vervelde het stuk naar een krassende polyfonie om zich later te verliezen in een rockende drive.
Foto: Merlijn Domernik
De relatieve aandacht van het publiek had echter ook een kleine keerzijde. Dat melodieën vocaal anders werken dan instrumentaal was hier en daar goed hoorbaar. Een geïsoleerde noot van een vocalist draagt doorgaans beter dan wanneer diezelfde noot door een viool gespeeld werd, zeker in de eerder droge akoestiek van de Mr Wong. Door de inventieve verwerking van het basismateriaal bleef het doodvallen van de klank echter beperkt tot een minimum.
Hoe doordacht die aanpak van Zapp4 wel niet was, bleek nog maar eens in het verloop van ‘My Iron Lung’ waarbij het geluid door violisten Jeffrey Bruinsma en Jasper le Clercq zo schurende dissonant werd bijslepen, dat de groep meer aan pakweg Nirvana deed denken dan aan een kwartet geschoolde musici.
Het publiek mocht dan niet echt aandacht geweest zijn, gul bleek het wel. Wat het aan stilte en concentratie ontbrak, compenseerde het in het applaus. Zapp4 bedankte met het sensitieve ‘Exit Music’, door altviolist Oene van Geel aangekondigd als het meest sentimentele (in de mooie betekenis van het woord) nummer van Radiohead. De muzikanten deden deze typering alle eer aan, maar kozen er opnieuw voor om all the way te gaan. Een uitsmijter werd het niet en dat het verfijnde, zacht verdampende vioolduo waarmee het nummer afsloot het opnieuw moest afleggen tegen de decibels van de omgeving, stond in de sterren geschreven.
Wat hadden de organistoren anders verwacht? Dat een streepje popmuziek er iets voor middernacht wel in zou gaan? Om dat goed te laten werken is Radiohead een veel te eigenzinnige band en de aanpak van Zapp4 veel te persoonlijk en consequent. Het is te hopen dat dat nog lang zo kan blijven. En dat iemand de moeite doet om deze muzikanten eens in respectabele omstandigheden in België uit te nodigen.
