Aangezien het in December 2005 net 25 jaar geleden was dat John Lennon in New York door de volstrekt krankzinnige Mark Chapman werd neergeschoten, heeft Yoko Ono een grootse Lennon-tentoonstelling op punt gezet. Deze belicht het leven en de muziek van Lennon vanaf de vroegste Beatlesperiode, over zijn avant-gardistische kunstenaarsleven met Yoko, tot de laatste dagen van zijn carrière. 'Unfinished Music' is in elk geval enorm uitgebreid, wat zowel negatieve maar vooral positieve aspecten met zich meebrengt.
The Ballad of John... and Yoko
De tentoonstelling bestaat uit drie zalen, waarvan de laatste kan genegeerd worden aangezien er slechts een project van Yoko Ono anno 2005 staat te pronken: een Wish Tree waar bezoekers hun wensen of commentaren kunnen in hangen. Hoewel er een tafel staat waar boeken van zowel Lennon als Ono liggen en er de hele tijd interessante quotes van Lennon op een display verschijnen, biedt deze zaal verder weinig soelaas. De eerste twee zalen zijn daarentegen een paradijs voor elke Lennonfan. Om te beginnen is de inkomhal zeer mooi ontworpen: de muur is een grote collage van enkele zeer bekende en uiteenlopende foto's van Lennon. Er is eveneens een kort interview te horen, net als een geluidscollage van citaten en Beatlesnummers. Voor men in de eerste zaal komt hangt er nog een tijdlijn aan de muur waarop enkele belangrijke data te vinden zijn, zoals de releasedata van alle Beatlesalbums en de geboortedata van Lennons grootste helden, bijvoorbeeld Elvis Presley en James Dean. Het is echter verbazend dat de geboortedata van de drie andere Beatles er niet op te vinden zijn, wat toch relevanter lijkt voor Lennons leven dan die van zijn persoonlijke helden. Aan beide kanten van de inkomdeur hangen biografische fiches van Lennon én Ono, wat al meteen een bewijs is van de dikke vinger die Ono in de pap van deze expositie heeft gehad.
The Beatles: "ten years that shook the world"
De eerste zaal is meteen de boeiendste aangezien de volledige Beatlescarrière van 1957 tot 1970 wordt toegelicht, met de nodige historische en politieke omkadering. Er draait een korte film met enkele livebeelden, inclusief het legendarische optreden in Shea Stadium, en er staan televisietoestellen waarop men individueel korte clips, optredens en documentairebeelden kan bekijken met een hoofdtelefoon. Verder zijn er Britse telefooncellen gebouwd waarin je onder andere een CD kan beluisteren met Lennons tien favoriete songs. Aan het einde van de zaal staat er een kleine cinema waar een select publiek een collage kan bekijken van fragmenten uit de Beatlesfilms 'A Hard Day's Night' (1964), 'Help!' (1965), 'Magical Mystery Tour' (1967) en de tekenfilm 'Yellow Submarine' (1968). Ook hangen er Beatlespakken die Lennon nog heeft gedragen en alsof dat nog niet genoeg is, staan er enkele originele gitaren en het orgel dat Lennon op Shea Stadium in 1965 met zijn ellebogen tormenteerde toen hij door de gekte van de Beatlemania totaal door het lint ging. Tal van commerciële Beatlesmerchandise (dienplaten, popjes, puzzels, slipjes...), uitvergrote foto's en reproducties van de legendarische zaal The Cavern sieren de muren en in een aparte zaal, waar nieuwe clips van 'Mother' en 'Working Class Hero' elkaar afwisselen, liggen rapporten en tekeningen van de kleine John, evenals originele kladversies van teksten.
"Turn off your mind, relax and float downstream"
Het hoogtepunt van de hele tentoonstelling is de gedeeltelijk nagebootste Abbey Road Studio 2. Met identiek opnamemateriaal uit de jaren zestig is deze ronde kamer de hemel op aarde voor elke Beatlefreak: er worden de hele tijd Beatlesnummers gespeeld in 5.1 Dolby Surround (geholpen door maar liefst tien boxen). De focus ligt op het meest creatieve en experimentele studiowerk van de groep, waardoor revolutionaire klassiekers als het psychedelische 'Strawberry Fields Forever', het knip-en-plakwerk 'I Am the Walrus', het geluidstapijt 'Being for the Benefit of Mr. Kite!', het orgastische 'A Day in the Life' en vooral de hallucinante LSD-anthem 'Tomorrow Never Knows' na elkaar de revue passeren. Na het aanschouwen van deze muziek met deze klank en akoestiek, weet een mens wederom waarom The Beatles de grootste groep aller tijden genoemd worden. Hoewel het enigszins logisch is voor deze tentoonstelling, ligt de focus qua songkeuze toch nét iets teveel op Lennons werk: nummers als 'Norwegian Wood', 'Revolution' of 'Come Together' zijn uiteraard prachtig, maar weinig opvallend qua studiowerk; McCartney's 'Yellow Submarine' of 'Helter Skelter' hadden hier misschien toch beter op hun plaats geweest. Desalniettemin verdient de organisatie een pluim voor de moed die ze hebben gehad om de negen minuten lange geluidscollage 'Revolution 9' erbij te steken. Studiogesprekken van de groep vullen het geheel tussen de nummers mooi aan, waardoor er een speciale sfeer wordt gecreëerd. Subliem werk.
Een dubbele fantasie
De tweede zaal gaat van 1969 tot 1980. De vertoningen van Ono's experimentele films zoals 'Fly' of 'Rape' zijn weinig boeiend, evenals de beelden van haar tentoonstellingen of haar experimentele muziekstukken. Wel worden er weer tal van clips en concertbeelden getoond en staan er nog meer gitaren én de Steinway-piano die Lennon ooit zelf gebruikte. Ook de "bed-in"-protestactie, die het koppel in het Amsterdamse Hilton Hotel hield, is leuk nagebootst door middel van een bed, de originele sloganpapieren en herhaalde videobeelden van de happening. Verder zijn er nog tal van originele tekstmanuscripten te vinden, affiches van de internationale 'War is Over'-campagne en het schilderij van Andy Warhol dat ook op de tentoonstellingsaffiche prijkt. Een afknapper is het feit dat Lennons witte vleugelpiano waarmee hij 'Imagine' opnam, en de witte ladder waarmee hij Yoko op een expositie in 1966 leerde kennen, reproducties zijn. Er staat echter wel een telefoon die men mag opnemen wanneer Ono voor de gelegenheid eens belt en nagels in de muur slaan (zoals Lennon ook in 1966 op Yoko's tentoonstelling deed) is evenmin verboden. De filmbeelden die getoond worden (bijvoorbeeld de film 'Imagine', talloze nieuwe videoclips, de Toronto Jam met Eric Clapton uit 1969...) zijn eveneens boeiend maar presenteren toch net iets te veel van het goede: het is quasi onmogelijk om alles te zien op één dag.
Comment l'anglais?
In het algemeen is 'Unfinished Music' een zeer uitgebreide, mooi aangeklede en ongelooflijk boeiende tentoonstelling die elke Beatlesfan zou moeten zien. De negatieve aspecten zijn het feit dat er enorm veel lawaai is door de talloze videofragmenten (en het feit dat het ene te luid, het andere te stil staat), dat niet alle tijdsaanduidingen op de kaartjes kloppen en vooral dat de hele tentoonstelling enkel en alleen in het Frans is, zonder ook maar een spoor Engels. Maar ware het niet voor onze aller Académie Française, is deze expositie een absolute must-see/hear.
