---

Zondag 16 december is het zover: dan stelt het Klein Kunstencentrum ’t Smiske uit Asse met enige vertraging haar jubileumboek ‘’t Smiske: een Decennium en Meer…’ voor. Eind jaren ’90 begon de vzw als klein podium voor folk en Nederlandstalige muziek. Samen met het bij folkliefhebbers legendarische Den Appel, dat met ’t Smiske onder een dak ging wonen, waren zij dé as waarrond de nieuwe folkbeweging zich voortbewoog. Vorig jaar zag de beoordelingscommissie van de Vlaamse Gemeenschap dit centrum schromelijk over het hoofd en sindsdien probeert men er het hoofd boven water te houden. Redenen te over om soldaat van het eerste uur Reinout Keymolen aan de tand te voelen.

’t Smiske was meer dan tien jaar lang gesubsidieerd. Op grond waarvan is daar een einde aan gekomen?

Eerst even een rechtzetting: 't Smiske is met nul frank begonnen. Pas vanaf 2004 kregen we de eerste structurele subsidies. Sindsdien hadden we ook een beroepskracht in dienst als permanentie.… 't Smiske is momenteel een heel gamma aan activiteiten geworden. Waarom we nu geen subsidies meer krijgen is ons tot op heden nog niet duidelijk. Verder doen zoals we bezig waren is onmogelijk. Hoewel we een heel hoge dynamiek met weinig geld teweeg brachten waar menig cultuurcentrum met hogere budgetten een puntje aan kan zuigen, zijn we gedwongen om de broeksriem aan te spannen of toch opnieuw de organisatie anders aan te pakken.

Komen jullie in aanmerking voor alternatieve vormen van ondersteuning, vanuit de provincie of elders?

Eén van onze vrijwilligers stak en steekt heel veel tijd in het schrijven van de subsidiedossiers, het is vooral papierwerk. Het is een titanenwerk om uit te leggen hoe goed we bezig zijn, iets wat nu verspilde tijd blijkt. We mogen misschien wat ondersteuning vanuit de provincie verwachten, hoewel die beslissing pas eind januari valt. Voor de winkel Den Appel, een vast onderdeel van de vzw, is het heel moeilijk om het acommercieel en intrinsiek belang ervan – een knooppunt tussen muzikanten en luisterpubliek - over te brengen, we halen er namelijk geen winst uit. Vermits dat een winkelstructuur is, is dat a priori een dossier dat men opzij lijkt te schuiven. Idem dito voor ons podium. Het vraagt een professioneel beheer, boekhouding, financieel beleid, programmatie, promotie, geluidstechniek, catering… wat in Culturele Centra vaak opgedeeld is in verschillende jobprofielen, dienen we die kennis en kundes zelf te beheersen om het te kunnen uitvoeren zonder dat we iemand geldelijk kunnen terugbetalen. Het is een statement tegenover het idee dat geld vrijheid is, dat mensen consumenten zijn, dat economie het belangrijkste is, dat mensen niet zelf kunnen denken en doen, dat controle loslaten het mooiste kan doen ontstaan, enzovoort. Of het lukt, weten we niet… maar eens proberen kan geen kwaad hé?

Kleinschaligheid als norm is zowat het motto van ‘t Smiske. Zien jullie dit overleven en welke alternatieven willen jullie aanwenden?

In de huidige tijd heeft het kleinschalige het heel moeilijk. Net zoals kruidenierswinkels optornden tegen de supermarkt, proberen wij hetzelfde. We moeten het hebben van onze charme en van onze boodschap. We bieden geen grote tewerkstelling, creëren geen jobs, enkel ervaring voor tal van vrijwilligers. Men vergeet dat heel veel kleintjes een grotere tewerkstelling opleveren dan een gecentraliseerde grootschalige keten.

Ook de luxe van een eigen smaak is een credo. Zal dit blijven lukken?

We hebben een stevige basis. Ook qua kwaliteitscriteria hebben we een hoge reputatie. Maar alles hangt van de mensen, de netwerking, middelen en tijdsgeest af. Zekere antwoorden kunnen we nu niet geven. De toekomst zal dit uitwijzen.

Betekent deze financiële noodtoestand ook een bedreiging voor de folkcorner Den Appel, Jong Folk, Appel Rekords, Kettingbals, Hopduvelfeesten en dergelijke?

Alles is momenteel bedreigd. Ondanks de liefde voor de muziek en de goesting word je soms moedeloos. De tijd zal uitwijzen wat nog kan, het hangt immers altijd van mensen af.… We willen de overheid toch wel graag meegeven dat als men de potgrond, de basis waar kleine zaadjes beginnen, niet verzorgt er een verschraling komt en er op lange termijn moeilijker hoge bomen kunnen groeien. Quasi elke muzikant begint op een klein podium. We zijn nu al overgevraagd. Waar cultuurcentra door hun structuren lang op voorhand alles dienen te plannen, hebben wij het voordeel van de flexibiliteit om vlug op nieuwe projecten te springen. Door onze kleinschaligheid zijn we een ideaal platform om iets nieuws te proberen. En vooral door het heel direct contact met het publiek voelt een muzikant waarom hij of zij weer muziek speelt. Het gaat om de essentie van cultuur: samen mooie dingen voelen en beleven.

Recent stonden hier nog Hans De Booij en de Tannahill Weavers op het programma. Hoe krijgen jullie deze mensen nog te pakken zonder subsidies?

Muzikanten zullen altijd graag naar hun roots terugkeren. De atmosfeer waarin het allemaal begon: een klein podium en publiek (maximaal 80) dat men letterlijk voelt meeleven. De artiest is niet iemand die zijn ding komt doen, maar die zijn kwetsbaarheid tegenkomt en ook hoort of het goed was of niet. De welwillendheid van het publiek is zoveel groter. De evaluatie is ook direct. Vandaar dat de kwaliteit van de beleving ook zo puur en hoog kan liggen.

Is ‘’t Smiske… een Decennium en Meer…’ er gekomen omwille van het wegvallen van de subsidies of was je er al mee bezig? Ik lees namelijk ook “We sluiten een periode af, om er een nieuw te beginnen!”

Het boek was al 2 jaar geleden aangekondigd. Doch afwerken, finaliseren kwam er niet van. Ik was ook intens bezig met een tweede project rond zelfvoorzienend leven in Vollezele. Ook de discussies en onzekerheden over onze subsidies en dergelijke hebben het project op de lange baan geschoven. De vrees om mensen of belangrijke elementen niet te vermelden vond ik ook moeilijk. Het boek vertelt uiteindelijk nog altijd maar een fractie van wat er in ons geheugen zit. Dat afsluiten en zeggen “’t zal dan af zijn” vond ik heel moeilijk. Dat het samenvalt met een nieuw hoofdstuk is mooi meegenomen. Het boek is een reflectiemoment,  een blauwdruk voor het volgende. En om eerlijk te zijn, nu weet ik niet hoe 't Smiske verder zal evolueren. Eigenlijk ben ik heel nieuwsgierig. Ik val in herhaling: zoiets als 't Smiske is een organisch gegeven gevoed door mensen (medewerkers, muzikanten, publiek, media, overheden, ...).

Is de aanwezigheid van Muziekmozaïek vlakbij in Gooik een reden waarom jullie nu uit de boot vallen? Zit er eventueel een fusie of samenleven onder één dak aan te komen?

Voor de toekomst van den Appel hebben we heel wat pistes nagegaan. Muziekmozaïek, 't Ey en dergelijke zijn er een aantal van… Maar elke organisatie is met zijn eigen werking bezig, daar kunnen we nu eenmaal niets aan veranderen. Gooik is in ieder geval geen reden geweest... We proberen vol te houden tot het allemaal opnieuw gestroomlijnd zit, tot we opnieuw een rustig plekje onder de zon voelen. Momenteel is het wel knokken.

‘t Smiske onderneemt niet alleen muzikale initiatieven. Wat gebeurt er tegenwoordig nog zoal?

't Smiske staat voor een ontmoetingshuis, waar de vele concerten het uithangsbord zijn. Maar het is ook de plek waar elke dinsdagvoormiddag Assese actieve senioren elkaar in een open sfeer treffen. Elke dinsdagavond hebben we Café Combinne, dan praten anderstaligen en Vlamingen praten in het Nederlands over culturele verschillen en dergelijke. Vooral in de Rand van Brussel is dat een welkome oefening. Verder zijn er de quizzen, showcases, een eigen toneelgroep, een verenigingenhuis, repetitieruimte, een ontmoetingshuis voor actieve denkers…

Naast ’t Smiske probeer je ook elders weer naar de essentie terug te keren, zoals met het boerderijproject in Vollezele. Hoe evolueert dat allemaal?

Met drie anderen had ik een vierkantshoeve in Vollezele. Ikzelf was vooral met het project bezig, voor de anderen was het een woonplek. Er kwamen steeds meer mensen bijeen om elkaar steeds zelfvoorzienender te leren leven. Permacultuur, alternatieve energie-opwekking,.... Ik wilde de plek en het project vooral duurzaam maken (vrijkopen) en niet afhankelijk van de controle van eigenaars (inclusief mezelf) door net heel veel eigenaars/vrijwilligers erbij te betrekken. Maar het bleek een brug te ver voor mijn medebewoners. Ik kreeg het niet mooi genoeg uitgelegd: controle loslaten over een eigen plek en ze toch behouden vraagt een hoog “zelf-bewust-zijn”. Het onderling elkaar hierin niet verstaan, heeft de boel heel negatief geladen en uiteindelijk hebben we het verkocht, zodat de spanning eraf was. Ik heb er nog heel veel verdriet van en wil niets liever dan herbeginnen. Voor mij is de indiaanse gedachte dat de aarde van iedereen en is in wezen niet verkoopbaar als een object een heel belangrijk principe om zo’n project te doen slagen. Dat juridisch verankeren is niet eenvoudig. Het doet ook ons ecologisch bewustzijn, en mede ook ieders eigen spiritualiteit, scherper onderzoeken. Het is de zoektocht naar de consensus (het schoonste, de gemeenschappelijke waarheid,…) tegen doemdenken en onverschilligheid in.