Wie een interview wil met de muzikanten van Galatasaray mag wat geduld oefenen: hun persoonlijke en zakelijke agenda's zijn even druk als de muziek die ze als 10-koppig muziekmonster op het publiek afvuren. Desalniettemin namen gitarist Tom Vangheluwe en trombonist Ruben Deprez de tijd om de band even toe te lichten. Ze antwoordden op dezelfde vragen, respectievelijk telefonisch en per e-mail. Het resultaat is een verhaal dat vaak, maar niet altijd parallel loopt, eentje waarin beide groepsleden andere accenten leggen. Galatasaray is duidelijk geen voorgeprogrammeerde machine, hoe goed geolied ze op hun cd 'Montana' ook mogen klinken.
Genesis van een collectief
De wortels van Galatasaray liggen verscholen in Cedar Goddess, een project dat in 1999 opgestart werd door Pol Isaac op aanvraag van het Kortrijkse festival Happy New Ears. Na enkele weken had Isaac een basisformatie van 6 personen waaruit later Galatasaray ontstaan is. Trombonist Ruben Deprez vertelt: "Het klikte goed. We wilden allen, uitgezonderd één muzikant, verder doen. In die periode liep kortrijk overvol van 'muzikale projecten' en de mannen van Think Of One kwamen hier een week musiceren, tezamen met een 30-tal jonge muzikanten uit lokale fanfares. Lieven Eeckhout (compositie en basklarinet) en mezelf, die de blazersectie van Cedar Goddess vormden, schreven ons ook in. Daar kwamen we nog 2 blazers tegen: Bertel Schollaert, sax en Sofie Vanderstede, klarinet. Nu waren we met zeven en moesten we nog een rocker-bassist vinden. Fré Decruyenaere, die al wat rock ervaring had opgedaan bij Hitch, zag het zitten. Later hebben we de groep nog verstevigd met een percussionist-drummer en een kanon van een trompettist, respectievelijk Wim Vanwuystwinkel en Heikkie Verdure."
Eigenlijk is Galatasaray een combinatie van een reguliere rockband (gitaar, bas, drum, keyboards en percussie) en een stevige blazerssectie bestaande uit basklarinet, klarinet, saxofoon, trompet en trombone. Wat bij het bekijken van de gebruikte instrumenten meteen opvalt, is dat een synthesizer blijkbaar geen echte plaats heeft in het geluid en zelfs als dusdanig niet op de cd vermeld wordt. Een bewuste keuze? Vangheluwe: "Dat is niet zomaar te zeggen. Onze toetsenist Pol Isaac speelt af en toe wel wat elektronica, maar eigenlijk is een synthesizer gewoon niet voorhanden. We hebben trouwens ook veel blazers en die klinken nog altijd beter 'echt' dan wanneer ze uit een synthesizer komen. We zijn dus niet tegen synthesizers, maar het is gewoon niet aan de orde. En we hebben er ook nooit echt naar gezocht."
Invloeden
Wie met een band als Galatasaray voor de dag komt in België zal meer dan eens de vergelijking met X-Legged Sally (de ontbonden speedmetaljazz band van Peter Vermeersch) moeten trotseren. En de gelijkenissen zijn sprekend: uitgewerkte composities, een stevig geluid en een uitgebreide bezetting. Ook het klinkend resultaat doet vaak aan de band van Vermeersch denken: steeds wisselend tussen rockend en gemoedelijk, tussen beukende metal en oosters/Joodse invloeden, een vrijgebied waar caféjazz en tv-muziek perfect samengaan. Volgens Ruben Deprez is X-Legged Sally inderdaad een belangrijke referentie: "X-Legged Sally heeft inderdaad bij de meeste onder ons een straffe indruk nagelaten. Componist Lieven Eeckhout ziet Peter Vermeersch dan ook als een voorbeeld." Toch mag volgens Tom Vangheluwe de parallel met X-Legged Sally niet te veel getrokken worden, of toch zeker niet als 'voorbeeld'. "X-Legged Sally als model is te veel gezegd, maar er zijn er wel een aantal van ons die beïnvloed zijn door X-Legged Sally. Omdat wij ook Belgisch zijn is de link wat sneller gelegd, maar we zijn even goed beïnvloed door underground gitaarrock of de New Yorkse Downtown scene rond John Zorn. De invloed is dus niet enkel terug te brengen tot X-Legged Sally. Onze inspiratiebronnen liggen nog ruimer."
Een ander element dat ook naar Peter Vermeersch teruggekoppeld kan worden, is het combineren van uiteenlopende stijlen binnen één nummer. Volgens Vangheluwe is dit een logisch gevolg van de samenstelling van de band. "Eigenlijk is het zo dat met ieder lid een nieuwe invloed komt: iedereen heeft zijn eigen smaak. Er lopen natuurlijk wel een aantal dingen gelijk, maar iedereen is wel geïnteresseerd in andere dingen. En die invloeden zijn niet zo duidelijk te noemen. Die komen puur muzikaal. i.p.v. op te kijken naar een andere groep of naar grote voorbeelden. We hebben die wel, maar we hebben ons nooit aan iets of iemand gespiegeld. Door de vele groepsleden en invloeden is het soms moeilijk te plaatsen waar alles vandaan komt." Een mening die Deprez kan bijtreden: "Wij zijn een orkest waarbij sommige leden echt concertzalen afschuimen, dus zal de sound ook gevormd zijn uit iets wat al jaren aan de gang is. Het is namelijk zo dat iedereen zijn eigen geluid 'kiest'."
Toch is Galatasaray niet de optelsom van verschillende voorkeuren en ingstellingen, eerder het samenvoegen van op zichzelf al breed geïnteresseerde figuren. "Ik denk dat je dan automatisch terugvalt op ruimere interesses die bij de verschillende groepsleden leven." Zegt Vangheluwe. "Zoals underground gitaarrock, dat zit er wel degelijk in. Niet alleen via mij nee, want ook onze bassist luistert daar veel naar. Misschien nog meer dan ikzelf. En Lieven trouwens ook. Ik luister trouwens ook veel naar jazzdingen en naar de New Yorkse scene. Dat eclectische hoort er gewoon bij. Iedereen staat daar ook wel voor denk ik, het is net datgene dat zo leuk is. Het zou evident zijn om – omdat je met wat blazers bent – ska te gaan spelen, maar dat is niet de bedoeling van Galatasaray. In die zin hebben we er ook voor gekozen om van bij het begin alle mogelijke richtingen uit te kunnen gaan."
Compositie vs. democratie
Waar de ene band in de studio duikt met kant en klare nummers, werkt een andere liever alles uit in de studio. Gelet op de complexiteit van sommige Galatasaraycomposities lijkt een te hoog 'jam' gehalte haast uitgesloten. Wat nog niet wil zeggen dat alles onomstotelijk vastligt voor een compositie in het repetitiehok klinkt. "Het werken vanaf een leeg blad zou heel moeilijk zijn" zegt Vangheluwe. "Meestal is er wel een idee en meestal komt dat van Lieven Eeckhout: een feeling, een baslijntje en een bepaalde melodie en daarmee gaan we dan aan de slag. Dat roept bij iemand iets op en dan proberen we dit of dat eens: soms lukt dat, soms niet. Iedereen geeft zo zijn eigen invulling, ook al door het instrument dat je bespeelt. En zo kom je soms tot resultaten die niet de bedoeling waren."
Dat er soms 'geknutseld' wordt met verschillende stijlen is voor Vangheluwe geen probleem. Zo blijkt 'Spartacus Meets the Monster' een combinatie van 2 kortere stukken te zijn die "goed bij elkaar pasten en die we met een solostuk aan elkaar geplast hebben, met nog wat herhalingen en de zangstem in het begin. En dat vormde een mooi geheel." De rolverdeling tussen de componist en de arrangeur ligt niet altijd even goed vast, al is er even vaak ook geen verschil tussen deze twee rollen, die voor de muziek van Galatasaray zo belangrijk zijn. "Laten we zeggen dat Lieven grotendeels de componist is en voor sommige dingen ook arrangeur, maar voor andere nummers zijn we met het orkest arrangeur. We zijn er ook echt actief mee bezig met wat we allemaal nog kunnen doen. In die zin zijn we redelijk democratisch, maar zitten we ook toch wel wat op dezelfde lijn. Zo zal je bij ons weinig soul, funk of reggae horen, omdat niemand van ons er echt van houdt."
Toch legt Tom Vangheluwe er graag de nadruk op dat binnen het compositie-arrangement verhaal bij Galatasaray de muzikale energie nog steeds een belangrijke factor blijft. Het unisono (exact hetzelfde spelen) van de verschillende blazers is hier volgens hem een belangrijk element in. De kracht die deze manier van samenspelen genereert, is volgens de gitarist de reden waarom deze techniek meermaals terugkeert.
Geen grote verhalen
Hoe gevarieerd een aanstekelijk de muziek van Galatasaray ook mag zijn, voor vlotte consumptie zijn de nummers niet meteen geschikt. Toch reageert Tom Vangheluwe ontkennend op de vraag of de reacties op hun muziek niet extreem positief of negatief zijn. De respons blijkt heel hard mee te vallen, al was ook hij hier aanvankelijk vrij verwonderd over. "Wat mij nogal verbaasde, was dat een breed publiek zich aangesproken voelt tot deze muziek. Zelfs op plaatsen waar niet meteen een gespecialiseerd muziekpubliek is, voelen mensen zich duidelijk aangesproken: ik denk door de energie die we uitstralen. Zo hebben we deze zomer op een dag om 20u op de Gentse Feesten gespeeld en daar stond echt een heel divers publiek dat niet wegliep, integendeel: er kwamen nog mensen bij. En niet alleen jonge gasten, maar ook veertigers. En zo zie ik ons publiek ook: best wel ruim: 20, 30, 40 … Onze muziek richt zich niet meteen tot 17-18 jarigen. Er zullen er in die leeftijdscategorie wel zijn die ons kennen, maar dan zijn dat waarschijnlijk mensen die zelf ook actief met muziek bezig zijn."
Geen grote verhalen dus van getormenteerde zielen of miskende genieën. En voor het platencontract met Delboy Records geldt een even eenvoudig en o zo on-rock'n'roll 'verhaal'. "Diegene die onze boekingen deed, wilde ook onze plaat uitbrengen. Dat is dus eigenlijk heel vlot gegaan: we werkten al een tijd met hem samen, de relatie was goed en dus was de keuze evident. Hij werkte trouwens ook voor distributeur Bang! en dat leek ons voor de muziek die wij maakten een goed vertrekpunt."
Live
Met (oud)muzikanten die ook nog actief zijn/waren in o.a. Ozark Henry, Hitch, Moonlake, Hawaii, Tweng, Think of One, The Internationals of Nostoc moet het niet altijd even gemakkelijk zijn om de zaken praktisch en muzikaal te regelen. Toch blijkt ook dit allemaal aardig te passen. Galatasaray is duidelijk geen hobbyproject: er dienden nog maar weinig concerten afgezegd te worden wegens de afwezigheid van muzikanten en zelfs de repetities gebeuren meestal voltallig. Deprez: "Praktisch lukt alles nog, maar je moet inderdaad goede afspraken maken, je kan immers niet een gans jaar spelen dus treed je sowieso op in periodes. En de tijd ertussen maak je nummers. In de zomer spreken we trouwens ook een verlofperiode af."
Het kunnen werken met een vaste bezetting is, gelet op de aardig complexe muziek van de band, geen overbodige luxe. Het werken met gastmuzikanten is volgens Tom Vangheluwe dan ook geen gewoonte, al was het maar omdat deze praktijk weinig haalbaar blijkt. "We hebben één muzikant die voor een jaar in het buitenland studeert. Daarvoor hebben we een vervanger moeten zoeken, maar dat is eigenlijk niet de bedoeling: we zijn een groep en vervangers hebben tijd nodig om te leren meedraaien. We zijn ondertussen drie jaren bezig en al aardig op elkaar ingespeeld. En het is niet zo evident om daar meteen iemand anders in te plaatsen." "Het succes van Galatasaray is vooral te danken aan een goeie live-reputatie", treedt Deprez hem hierin bij "en die kan je enkel bereiken via live muzikanten, dat geeft zeker wat meer. Muzikanten vervangen doen we niet graag, de sound verandert dan toch, maar soms kunnen we niet anders. Voor de blazers is het nu zo dat we 2 vervangers hebben die de set ook volledig kennen (Wouter Deprez, trompet en Lieven Roman, sax) en die doen dat zeer goed. De backline (de ritmesectie, KVM) vervangen doen we niet. Dan zijn we simpelweg 'niet vrij'."
De muzikale spitsvondigheden maken niet alleen het werken met muzikanten van buiten de band moeilijker. Ook wanneer het voltallige Galatasaray op het podium staat blijft het oppassen of de zaak loopt verkeerd af, iets wat volgens Vangheluwe slechts uitzonderlijk voorvalt. "Het is absoluut al eens gebeurd dat we helemaal de mist in gingen op een podium. Ik denk dat iedereen dat wel eens tegenkomt, maar echt veel is het ons nog niet overkomen. Wel hebben we al één concert gehad waar we allemaal absoluut ontevreden over waren. Zo ééntje volgens de wet van Murphy, waar echt alles misliep: technisch, muzikaal, qua samenspel en de vibe die er niet was. Normaalgezien valt een minder concert nog binnen de grenzen van het redelijke, maar die keer was het er wat buiten."
Jammer voor het publiek dat toen aanwezig was? Ongetwijfeld, maar risico's horen nu eenmaal bij livemuziek, zeker wanneer die zo intens is als die van Galatasaray. En afgaande op hun cd 'Montana' is die muziek het nemen van deze risico's meer dan waard.
