---

Het lijkt De Beren Gieren voor de wind te gaan. Eclecticisme is hun in eigen beheer uitgegeven tweede album ‘A Raveling’ niet vreemd, hoewel er een bijzonder grote eenheid spreekt uit de zelfrelativerende manier waarop de drie muzikanten hun muziek benaderen. Toetsenist Fulco Ottervanger spreekt over waar het trio zich vandaag bevindt binnen de jazz.

Sedert 'wirklich Welt so' lijkt er veel veranderd voor De Beren Gieren. Het geluid van 'A Raveling' past immers ogenschijnlijk nog minder in een traditionele jazzcontext. Akkoord?

Dat kan kloppen. Op de vorige cd staan misschien iets meer nummers die mensen zouden kunnen associëren met jazz, maar toch trekken we de lijn door van de vorige plaat. Ons lijkt het geen stijlbreuk met 'wirklich Welt so'. Wel zijn in die anderhalf jaar tijd de grenzen tussen de stijlen die we beheersen meer beginnen vervagen. De jazztraditie is iets dat we vooral leerden aan het conservatorium, maar ervoor, erna en ertussen bouw je ook andere kwaliteiten en interesses op. Tenslotte staan we erop dat we alle drie ons ei kwijt kunnen in deze groep en dat levert soms vreemde, eerder eclectische combinaties op.

Het trio lijkt lak te hebben aan de opdelingen tussen genres. Bands als Stadt, SH.TG.N en verschillende andere illustreren dat jullie geen oogkleppen willen dragen. Wordt er een knop omgeschakeld als jullie dan terug samenkomen als De Beren Gieren, of zien jullie al die soorten muziek rechtstreeks in elkaars verlengde liggen?

Natuurlijk dragen we het ene mee naar het andere en binnenstebuiten en weer terug. Toch vergt het spelen bij de Beren een specifieke aandacht, namelijk die van het improviseren. De Beren Gieren is een laboratorium, een groep waarbij het hele spectrum van dynamiek, texturen, structuren en interpretaties kan getest worden. In een pop- of rockcontext zoek je naar een vaste partij en vervolgens speel je die zo goed mogelijk. Bij de Beren zoeken we veeleer naar de grenzen van het nummer, en dan kies je op het moment van het spelen tegen welke grens je gaat vechten. In een trio kun je je ook niet verbergen, waardoor het, samen met die "vrijheid", een heel intens gebeuren wordt. Je kunt niet afgeleid zijn, je moet op het puntje van je stoel gaan zitten als het concert begint.

Klopt het dat humor nog steeds een van jullie voornaamste bronnen is? Is dat een keuze, of is er voor jullie geen andere manier van muziek maken?

Humor zorgt voor een zekere ontspannenheid en ruimte waarbinnen dingen ook eens goed mogen misgaan. Als je valt, kan je evengoed lachen. Het draait uiteindelijk om spelen. En als je eerlijk bent, dan speel je en componeer je zoals je bent. Bij de Beren kan het al eens over serieuze dingen gaan, maar onderweg hebben we ook heel veel plezier, en dat brengen we gewoon mee naar het podium. Als je muziek als de onze te serieus gaat nemen, dan kom je snel in de arty sferen terecht. Zonder zelfrelativatering scherm je je af van het publiek. Humor is onze eerste hulp bij ongelukken.

Ondanks de verschillende fratsen op jullie laatste plaat klinken nummers als 'Sweet Repose Threat' of 'The Detour Fish' melancholischer en donkerder dan de hoofdmoot van jullie oudere werk. Is daar een bijzondere reden voor?

Mijn donkerdere grimmigheden worden langzaam maar zeker toegelaten, denk ik. De twee bovengenoemde nummers zijn trouwens ontstaan vanuit ons forellenproject met Susana Santos Silva. En dat gaat onder meer over een vrolijke vrije vis in bedreiging.

De eenvoudige structuur van thema, improvisatie, opnieuw thema, opnieuw improvisatie en coda wordt op 'A Raveling' doorbroken. In de plaats krijgen een aantal composities een duidelijker architectuur, waarbij dikwijls toegewerkt wordt naar een bepaald punt. Kunnen jullie de vrijheid bewaren binnen een context die onderhevig is aan dergelijke afspraken?

Binnen onze muziek heerst nog altijd heel veel vrijheid. Toch proberen we de keuzemogelijkheden een beetje in te perken en te sturen. Ik denk dat je zo ook tot meer karakteristieke muziek komt, door bewuste keuzes te maken en niet willekeurig van alles over van alles te spelen. Afspraken genereren een vrijheid, een manier om van zich te laten horen. Het is als wijzen naar een schilderij en kunnen zeggen: "Dat is vrijheid".

Het nummer 'Curious Young Woman' lijkt een slag in het gezicht van de gemiddelde jazzsnob. Geloof je dat het eclecticisme dat jullie tot de meest uiteenlopende, weerbarstige muziek brengt, de enige manier is om jazz een toekomst te geven?

Als er al een grondwet van Jazz bestaat, dan is het wel dat iedereen voor zichzelf - al dan niet in samensmelting met anderen - mag bepalen of daar aan gehouden wordt of niet. Het valt wel op dat een groot deel van de nieuwe generatie van "jazz"-muzikanten van veel verschillende soorten muziek houdt (en daar ook openlijk voor durft uit te komen).

'Ontdekking van Materie', het laatste nummer van de cd, zou de verklanking kunnen zijn van het boek Genesis. Echter krijgt het stuk na een tiental minuten stilte nog een grotesk staartje. Hoe mag de luisteraar dat interpreteren?

Shhh... dat is de hidden track. Wij weten van niets!

Tegenwoordig lijkt het moeilijk uit te maken van welke docent je het meest hebt opgestoken tijdens je studie in Gent, of onder wiens invloed je momenteel het meest staat: Erik Vermeulen (opleiding jazzpiano) of Frank Nuyts (richting compositie)?

Regelmatig doemen er nog opmerkingen op die Erik heeft gegeven tijdens de pianolessen. Ik denk dat ik van Erik geleerd heb om pianistiek te denken: een akkoord of reeks noten bijvoorbeeld heeft een visueel beeld en een vingerzetting eigen aan de concrete vorm van het toetsenbord van de piano. Eigenlijk besef ik op dit eigenste moment dat ik dat pianistiek denken voor een groot deel aan hem te danken heb. Erik was hier veel mee bezig, hij is helemaal pianomens. We hebben een speciale band en hij heeft me ook altijd aangemoedigd in mijn manier van pianospelen.

Frank is een supergast en belangrijk mentor. Hij heeft mij de ogen doen openen voor de wereld van de "makers": de romanschrijvers, filmmakers, beeldhouwers, componisten, enzovoort. Daarvoor dacht ik geloof ik dat alles in de wereld er gewoon is, dat er geen mensen achter zitten. Of dat de persoon achter de kassa in de supermarkt daar alleen maar voor zijn plezier zit. Nou ja, het kan.

Ik leerde via Frank dat elk werk een nieuw avontuur is, waarbij je telkens bij nul begint in de zoektocht naar een onderliggend onderwerp, naar een manier om je ideeën te structureren; een reden waarom je het zó en niet zó doet. Terugvallen op formuletjes werkt niet, tenzij "het terugvallen op formuletjes" het onderliggend idee van je nieuwe compositie is natuurlijk. Neemt niet weg dat je soms iets schrijft, hoppa!, en dat het zo goed als meteen af is.

Als huisorkest van Kunstencentrum Vooruit kregen jullie de kans om met verschillende muzikanten samen te werken. Draagt dit album daar de vruchten van, en zo ja, op welke manier?

Je leert in ieder geval je aandacht erbij te houden! Het spelen van andermans composities is interessant om andere mogelijkheden te zien betreffende de vorm. Hoe organiseert een ander de improvisaties, welke delen van het thema komen er terug, hoe en wanneer worden er cues gegeven, enzovoort. Louis Sclavis is heel goed in het zoeken naar een specifiek karakter per nummer. Wat voor solo ga je geven? ("Nous ne voulons pas simplement un 'solo de jazz'!") Met welke attitude moet dit nummer gespeeld worden? Waar vraagt dit nummer om? En door met solisten te spelen worden we ook een begeleidende band. Dat is eens wat anders: functioneel spelen. Lieven en Simon zijn daar wel al wat beter in... Ten slotte is het ook leuk om een paar dagen met die "sterren" op te trekken: je hoort nieuwe verhalen, leert over andere levens, werelden...

Als jullie een blik werpen op de toekomst, wat heeft die dan nog in petto?

De zin om met deze groep in de wereld te staan is bij ons alle drie groot. We hebben heel wat optredens voor de boeg, ook al in 2014. Daar zullen de nummers en probeersels blijven gekneed en gegierd worden, mislukken en weer opstaan! De samenwerking met Susana Santos Silva krijgt hoogstwaarschijnlijk ook een vervolg, en in de verte denken we ook al aan een volgende trioplaat.