Solo pianomuziek is een classificatie apart binnen de jazz. Waar het genre een goeie zestig jaar geleden tot stand kwam met pianisten die qua vorm met beide benen in het New Orleans van de jaren '20 en '30 stonden, kwam de grote revolutie ruim een decennium later dankzij onder meer Bill Evans, die een hele meute beeldenstormers in zijn kielzog droeg. Dat resulteerde in heel wat compromisloze albums waar een eigen stijl absoluut op het voorplan stond en een toegift naar het publiek toe helemaal niet aan de orde was. Tegenwoordig ligt dat iets anders. Enkele jaren geleden deed bijvoorbeeld Jason Moran, wiens stijl niet ver uit de buurt ligt bij die van Vijay Iyer, nog een worp met ‘Modernistic’. De hippe pianist leek plots iets traditioneler in zijn aanpak en er passeerde zelfs een ware honky tonky in old school jaren vijftiger-traditie.
Ook Vijay Iyer heeft een dergelijk stuk gecreëerd op zijn jongste solo-album, namelijk ‘Black & Tan Fantasy’. Zowel bij Moran als bij Iyer gaat het allicht om een ode aan de oude meesters, in een conventionele vorm die binnen de progressieve groepssound van hun trio totaal niet thuishoort. ‘Solo’ geeft Iyer dus de vrijheid om alle kanten uit te gaan maar meer dan Moran blijft de zoon van uit Indië naar Amerika geëmigreerde ouders zijn unieke stijl trouw. Met enorm veel ritmische vondsten en een duidelijk streven naar een grote polyfonie in beide handen, is ‘Solo’ onmiskenbaar een Vijay Iyer-plaat. De luisteraar valt van het ene hoogtepunt in het volgende en Iyer verkent ontzettend veel van zijn eigen mogelijkheden. Zo is ‘Fleurette Africaine’ een compositie van Duke Ellington die in een uitvoering van de meester zelf beroemd werd in een samenwerking met Charles Mingus. Het geluid is hier echter veel donkerder en het geheimzinnige van Ellingtons stuk wordt bij Iyer ronduit gevaarlijk.
Uiteraard ontbreekt het monumentalisme niet dat ook Vijay Iyers trioplaat ‘Historicity’ kenmerkt. Dat album werd door The New York Times uitgeroepen tot het beste jazzalbum van 2009 en die mensen zuigen dergelijke bekroningen uiteraard niet zomaar uit hun duim. ‘Patterns’ is bijvoorbeeld typisch een zijner composities, met een briljante opbouw en een ontzettend sterke climax. De muziek van Vijay Iyer heeft altijd iets bijzonder beweeglijks, ondanks het mathematische karakter dat sommigen “droog” en “intellectueel” vinden. Dat heeft misschien te maken met het feit dat Iyer ook klassieke muziek schrijft en een diploma in de fysica op zak heeft, wat resulteert in een totaal ander soort verbeelding dan het gemiddelde jazzpubliek gewend is. Jazz is voor Vijay Iyer een hakkelend zoeken naar spanningsvelden en latente grooves, meer dan zomaar wat vette noten uit zijn klavier schudden.
De ongelofelijk krachttoer is dat Iyer zijn getormenteerdheid en exaltatie over alle elf tracks uitsmeert. Geen enkel nummer is er teveel aan: de standards ‘Human Nature’ en ‘Darn that Dream’ zijn stoutmoedig en funky, terwijl ‘Desiring’ en ‘One for Blount’ doodgewoon behekst klinken. Als ‘Historicity’ het nog niet bewees, als Iyers passages in Vooruit en op Gent Jazz afgelopen maanden de mensheid nog niet hebben overtuigd, dan moet toch zeker ‘Solo’ dat doen: Vijay Iyer is onmiskenbaar een van de grootsten van zijn generatie.
Meer over Vijay Iyer
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
