Sinds de klarinet halverwege de achttiende eeuw in het symfonisch orkest geïntroduceerd werd, blijft het een favoriet solo- en kamermuziekinstrument van talloze componisten. Daar getuigen de grote klarinetwerken van Mozart, Beethoven, Schumann of Brahms wel van. Klarinettist Ronald Van Spaendonck richt zich echter op het kleinere twintigste-eeuwse repertoire met dit cd’tje vol sonatines van Belgische maar net zo goed van buitenlandse componisten.
Een sonatine is een kleinschalige sonate en die kleinschaligheid is een kenmerk dat de zeven sonatines op deze plaat met elkaar gemeen hebben. Ze duren doorgaans niet langer dan tien minuten en vormen stuk voor stuk kamermuzikale miniatuurtjes voor klarinet en piano. Sommige componisten zijn haast onbekend maar de cd opent met twee grotere namen, die van de Engelsman Malcolm Arnold en van de Tsjech Bohuslav Martinu.
Malcolm Arnold (1921-2006) schrijft steeds toegankelijke maar niet goedkope muziek. Zijn kleinschalige sonatine duurt maar zeven minuten maar is een charmerend stukje muziek, met aanlokkelijke soms jazzy deuntjes, Schotse ritmes en vlotte harmonisaties. Bohulslav Martinu (1890-1959) kan uit een rijke Tsjechische muzikale traditie putten en zijn korte sonatina, de meest gekende van de zeven staat vol met ongecompliceerde, melodieuze lijnen voor klarinet en piano.
De ‘sonatina lirica’ van Nicolas Bacri (geboren in 1961) werd aan Ronald Van Spaendonck en Eliane Reyes opgedragen. Bacri verliet de avant-gardische stijl van zijn vroege jaren voor een veel meer toegankelijk idioom en deze lyrische maar langzame en dus soms wat eentonige sonate kon daar geen beter bewijs van leveren. De sonatine van de Fransman Pierre Sancan (1916-2008) dateert uit 1963 en bevat een devoot middendeel maar een wendbare finale waarin piano en klarinet de luisteraar ritmisch continu op het verkeerde spoor zetten. Sancans sonatine typeert trouwens een beetje de stijl van de hele cd, met zijn atonale maar steeds toegankelijke schrijfstijl.
Twee Belgische componisten worden vertegenwoordigd, in de eerste plaats met de sonatine van Raymond Chevreuille (1901-1976), een autodidact die haast volledig vergeten is tegenwoordig maar die een charmant driedelig werkje voor klarinet en piano schreef. Chevreuilles stijl, autodidactisch gevormd, getuigt van invloeden van Stravinski (in de ritmische finale), Bartok of Prokofiev. Met Marcel Poots ‘sonatine’ uit 1965 zit men op bekender terrein. De vrij atonale, objectieve stijl die meer droge humor dan memorabele melodieën verraadt is typerend, niet enkel voor Poots schrijfstijl maar voor die van een hele generatie Belgisch-Brusselse componisten.
Joseph Horowitz’ (geboren in 1926) muziek is dan onmiddellijk een verademing. Horowitz is een Oostenrijkse jood die in 1938 naar Londen uitweek en sindsdien eerder tot de Engelse school (van onder meer Malcolm Arnold) gerekend kan worden. In de soepele cadans van zijn melodieën en de complexloze lyriek van zijn sonatine herkent men echter een uniek Oostenrijks gevoel voor melodie, proportie, esthetiek en eenvoud.
Er wordt met energie en veel plezier gemusiceerd op de cd. Dit is in de eerste plaats muziek die haar kracht uit de vlotheid van de uitvoering haalt. Daardoor zitten de krachtige openingsmaten van Arnolds sonatina, met hun stevige pianoakkoorden meteen goed. Dialogerende passages, waarin de klarinet melodiefragmenten van de piano overneemt of vice versa grijpen op natuurlijke wijze op elkaar in.
Ronald Van Spaendonck zelf lijkt goed te beseffen dat dit in wezen diverterende werkjes zijn, die niet gediend zijn met een al te pathetische uitvoering maar net vlotjes lopen wanneer ze soepel en met humor gespeeld worden. Hij kan een hemels zachte ‘piano’ dynamiek laten horen (in het tweede deel van Horowitz’ sonate bijvoorbeeld, een zeldzaam moment van introspectie) maar net zo gemakkelijk een krachtige, gefocuste ‘forte’. Luide en hoge passages, zoals in het middendeel van de sonatine van Raymond Chevreuille, klinken echter strak gecontroleerd maar (of net daardoor) niet schril.
Het minder modernistische repertoire uit de twintigste eeuw herbergt verborgen schatten, zoals deze cd bewijst met haar zeven gevarieerde sonatines. Ronald Van Spaendonck en Eliane Reyes verzorgen een gedroomde uitvoering die grote technische en muzikale kwaliteiten verraadt. Een aanrader, zeker voor klarinettisten maar net zo goed voor wie een ongecompliceerd cd’tje vol leuke muziek wil ontdekken.
Meer over V/C
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
