“Puer Natus Est”, “Er is een kind geboren”, de titel van cd verraadt al dat hiermee de kerstuitgaven van Harmonia Mundi aangebroken zijn. Centraal in dit project van het vocaal ensemble Stile Antico staat de gelijknamige maar onafgewerkte kerst-mis van Thomas Tallis. Van die mis zijn slechts het ‘Gloria’, een ‘Sanctus’ en een ‘Agnus Dei’ bekend. Voor welke gelegenheid Tallis’ zijn ‘Missa Puer natus Est’ schreef, is niet meteen duidelijk maar een goede kanshebber is een kerstviering in 1554 tijdens een bezoek aan Londen van Philips II van Spanje. De Spaanse koning en zijn Engelse gemalin Mary I zouden dan hun eigen hofkapellen (Mary’s Chapel Royal en Philips’ Capilla Flamenca) hebben samengevoegd voor de gelegenheid, wat de grootse opzet van de mis verklaart.
Omdat de mis maar een goed half uur muziek beslaat, werd ze aangevuld met een reeks Engelse motetten uit de zestiende eeuw. Die omvatten enkele ‘Gradualia’ – uittreksels uit twee collecties motetten van William Byrd, een Magnificat van Robert White, een ‘Verbum Caro’ van John Shephard en het motet ‘Audivi Vocem de Caelo’ voor Allerheiligen van John Taverner, naast het motet ‘Vidite Miraculum’ van Thomas Tallis zelf.
Een aandachtige beluistering levert een weelde aan details bij Stile Antico op: inzetten die met een gevoel van vroom ontzag gegeven worden en dus de titel van Tallis’ ‘Videte Miraculum’ (‘aanschouw het mirakel’) treffend illustreren of het opgetogen karakter van Byrds ‘Tollite Portas’ (‘Open uw poorten’ – voor de overleden vorst die de hemel betreedt) in de verf zetten. Uit de rustige manier waarop de door elkaar lopende lijnen van de nochtans tamelijk dik geschreven mis van Tallis neergelegd worden, blijkt hoe feilloos de zangers van Stile Antico de overkoepelde architectuur van het stuk aanvoelen. Het ‘Sanctus’ uit de ‘Missa Puer Natus Est’ weerklinkt met een rustige waardigheid: dit grote werk, met zijn veelheid aan inzetten en ideeën kan niet anders dan een imposante indruk achterlaten. Hoe indrukwekkend Tallis’ zevenstemmige zetting ook klinkt, het zijn net zo goed intiemere passages die het respect van de luisteraar oproepen. Een mooi voorbeeld is het ‘Benedictus’, traditioneel steeds een moment van introspectie in een mis maar hier voorzien van zowel intimiteit als ernst en plechtstatigheid.
De plainchant, de originele Gregoriaanse melodieën die de basis vormen van deze polyfone muziek en bijvoorbeeld in Tallis’ Videte Miraculum’ een belangrijke rol spelen, komen vlotjes over en worden met dezelfde warmte ingekleurd als de meerstemmige passages. Dat zorgt voor een organisch gevoel in ‘Audivi Vocem’ van John Taverner (1490-1545), het oudste werk op deze verzameling en een opmerkelijk stuk muziek gezien de kleine afstand tussen de hoogste en laagste stem. De afwezigheid van lage stemmen – men denkt dat het ‘Audivi Vocem’ voor een kwartet knapenstemmen geschreven kan zijn – doet het werk bij Stile Antico lumineus en optimistisch klinken. En dat hoort ook want dit blijft in wezen een cd met kerstmuziek, feestelijke muziek dus, uit het Engeland van Henry VIII en van erop volgende, kortstondige katholieke restauratie. Liefhebbers van oude muziek mogen deze zorgvuldig vorm gegeven en mooi ingezongen cd van harmonia mundi beslist in huis halen!
