Hoewel zowel Igor Stravinsky als Sergei Rachmaninoff in het begin van de 20ste eeuw Rusland verlieten, bleven ze beiden zn eer sterk met hun vaderland verbonden. De twee werken op deze plaat zijn daar een sprekend voorbeeld van: het gebruik van Russische volksmuziek is opvallend. Tegelijk zijn dit twee zeer verschillende werken die voor beide componisten een keerpunt in hun leven vormden. Voor Stravinsky was Petrushka het werk waarin hij zich bevrijdde van de Russische compositietraditie van Tjaikovski en waarmee hij de weg bereidde voor zijn 'Sacre du Printemps',terwijl voor Rachmaninoff zijn 'Symphonic Dances' het sluitstuk van zijn oeuvre vormen. Onderaan het manuscript besloot de componist met 'Ik dank U Heer' waarna hij nooit nog een noot muziek op papier zette.
Petrushka is het verhaal van een pop die haar rolletje speelt in een poppentheater. Het verhaal begint op een marktplaats waar een divers publiek zich opmaakt voor een poppenkastvoorstelling van de Oude Toveraar. De poppen Petrushka, de Moor en de Ballerina komen tot leven en vermaken het publiek tijdens een uitbundige dans. Petrushka worstelt echter met het feit dat de oude tovenaar hem gevangen houdt eee n met zijn onbeantwoorde liefde voor de Ballerina. Als de Ballerina met de Moor begint te flirten gaat Petrushka door het lint: hij breekt uit zijn kooi en valt de Moor aan. In het daar op volgende gevecht splijt de Moor Petrushka. De Tovenaar vertelt aan het ontzette publiek dat het maar om een pop gaat, maar als 's nachts de geest van Petrushka terug opduikt, blijft de vraag of dit wel zo is. De muziek die Stravinsky bij dit verhaal schreef is uiterst figuratief. Tijdens de marktscène wordt er bijvoorbeeld zeer duidelijk een draaiorgeltje uitgebeeld in het orkest. Het karakter van de muziek is zeer ritmisch en barst van de energie. Dit moest ook wel want het werk werd gecomponeerd voor het legendarische balletgezelschap 'Le Ballet Russe' van Sergei Diaghilev. De uitvoering is om van te smullen. Het orkest voert alles foutloos uit en brengt er bovenop nog eens een wervelende en frisse uitvoering. De energie spat er van af.
Symphonic Dances werd gecomponeerd als spektakelstuk voor het Philladelphia Orchestra en slaagt hier ook perfect in. Rachmaninoff legt in zijn laatste werk nog eens al zijn troeven op tafel. De subtiele afwisseling van krachtige tuttipassages met intimistische kamermuziekpassages en vooral zijn zeer lang uitgesponnen thema's zijn typisch voor deze componist. In dit werk valt ook het 'Dies Iraethema' op. Het klassieke thema van de dood sluipt in verschillende gedaantes als een rode draad door het werk. Ook de verwijzingen naar vorige werken is opvallend. Vooral het hoofdthema van zijn door de criticasters neergesabelde eerste symfonie valt op. Alsof Rachmaninoff op het einde van zijn componistencarrière nog eens wou stellen dat zijn werk toch nog zo slecht niet was. Bovenal is toch de levenskracht van dit werk dat het stuk maakt tot wat het is. De uitvoering is zeer goed. Vooral de schitterende volle klank van de strijkers en de vitaliteit waarmee dit orkest speelt tillen de muziek nog een niveau hoger.
Het Koninklijk Concertgebouworkest Amsterdam is één van die absolute toporkesten. Hoewel het om live-opnames gaat kan je de muzikanten slechts op angstaanjagend weinig foutjes betrappen. Bovendien heeft het live-gevoel de vitaliteit van de uitvoering een extra duw in de rug waardoor het resultaat ronduit schitterend wordt.
Meer over V/C
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
