'Stille Lieder'. De titel van de plaat dekt de lading goed want de muziek van Oekraïense componist Valentin Silvestrov wordt bovenal gekenmerkt door een uiterst serene, introverte sfeer. Op deze dubbel-cd staat de lange cyclus 'Stille Lieder' samen met een andere liedcyclus op teksten van Ossip Mandelstam. Het hoofdwerk zelf bestaat uit vierentwintig liederen, verdeeld in vier grote delen en duurt, alles samen, meer dan een uur. Zo lang spanning houden en je toehoorders weten te boeien in weinig gevarieerde muziek als deze, is een kunst op zich, en dat is waar de cd, ondanks zijn mooie kantjes, een beetje in tekort schiet.
Alle liederen uit 'Stille Lieder' zijn geschreven voor bariton en piano en zijn verklankingen van werk van klassieke Russische dichters zoals Pushkin, Mandelstam of Lermontov. Silvestrov vatte zijn cyclus op als een soort van melancholische terugblik over tweehonderd jaar Russische poëzie en muziek. De pianopartij is grotendeels consonant en doet erg negentiende eeuw aan, ware het niet dat de componist elk overbodig drama en theater radicaal overboord gooit. De begeleiding is opzettelijk eenvoudig gehouden, zonder versieringen of virtuositeit en zelden of nooit schrijft Silvestrov zoveel als een voor- of naspel. Slechts enkele aanslagen van de piano geven sfeer en toonaard en dan zet de zang in. Elk lied baadt in de ingetogen, zuivere stijl die Silvestrovs muziek zo herkenbaar maakt. Het resultaat is dat ook bariton Sergej Jakowenko, wiens stem wat aan Bryn Terfel doet denken, altijd uiterst innig en stil zingt, vaak zelfs half fluisterend. Dit maakt de tekst goed verstaanbaar ,(voor wie het Russisch meester is), en brengt de muziek in een erg intieme en expressieve sfeer over. De luisteraar krijgt ook nooit het gevoel dat de zanger solist is en door piano begeleid wordt, integendeel: stem en instrument lijken vaak één te worden in de manier waarop zij fraseren en de melodielijn volgen, en in de manier waarop de stem onvermijdelijk uit de klank van de piano lijkt voort te komen.
Voor iemand die bekend is met Russische literatuur, zal deze hechte versmelting van dichtkunst en muziek waarschijnlijk een extra dimensie aan de wat kale muziek geven. Wie de tekst niet kan volgen zal misschien al snel genoeg hebben van het eentonige karakter van dit werk, want in deze cyclus is tekst zeker even belangrijk als muziek. Dit neemt echter niet weg dat die muziek, op zijn eigen serene manier, erg mooi is en enkele ware pareltjes bevat, zoals de liederen 'Unfassbares, dunkelblaues, du voll Milde' of de berceuse 'La Belle Dame sans Merci'. Toch is dit eerder iets voor geïnteresseerden dan voor een breed publiek.
Meer over Valentin Silvestrov
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
