"Rough guides" zijn een begrip voor mensen die weer eens wat nieuws willen ontdekken. Deze 'Rough Guide to the Music of Central Asia' vormt daar geen uitzondering op. Het aanbod bestaat uit muziek uit de verschillende regio's van Centraal-Azië: traditionele muziek uit Kazakhstan, Uzbekistan, Tajikistan, Kyrgystan en Turkmenistan afgewisseld met af en toe vreemde mengvormen als rock, rap of dance.
Bij de traditionele nummers zijn er aantal die in het oor springen. Een eerste keer is dat het geval bij de Uzbeekse Turgun Alimatov en zijn zoon Alisher Alimatov, die op dutar, tanbur en sato een langzame krachtige melodie brengen. De combinatie van zowel getokkelde en gestreken snaarinstrumenten geeft dit nummer een natuurlijke volheid. Deze muziek staat in een vierkwartsmaat en bij de ritmisch begeleidende dutar is dit metrum ook goed hoorbaar. De sato daarentegen zet de luisteraar met zijn klagende, tegendraadse zang steeds weer op het verkeerde been. Dat de verschillende "stan's" van Centraal-Azië cultureel sterk van elkaar kunnen verschillen valt op bij het nummer van Davlatmand uit Tajikistan. Hierbij is een veel grotere invloed van de Perzische cultuur hoorbaar, onder andere al door het gebruik van de sitar en tabla drums. Het nummer zelf is een klassiek Perzisch gedicht uit de dertiende eeuw. Zanger en sitar wisselen elkaar af in melodische lijnen. Omdat het hier om poëzie gaat wordt veel aandacht besteed aan de tekst: elke letter is duidelijk te onderscheiden. Dit ook effectief verstaan is natuurlijk slechts voor de ingewijden. Ook vlotte tempi en opgewekte melodietjes zijn op deze rough guide te vinden. De Kyrgische Abdorahman Nurak stort zich met volle overgave op zijn komuz, een driesnarige Kyrgische luit. In een instrumentaal nummer dat een dialoog tussen twee vogels imiteert laat hij de ruime mogelijkheden van dit instrument horen: tokkelen, flageolettonen, op de klankkast slaan enzovoort. De muzikale rijkdom van Centraal-Azië beperkt zich niet enkel tot snaarinstrumentmuziek. Ook mondharp, een hele resem verschillende percussie-instrumenten en zelfs een klein stukje uit Mongolië geïmporteerde keelzang maken het veelkleurige plaatje compleet.
Het is opmerkelijk dat de traditionele nummers op deze cd stuk voor stuk pareltjes zijn, terwijl de modernere groepen ver beneden dat niveau blijven steken. Het feit dat tijdens de Sovjet Unie de studie van folk instrumenten ook op de conservatoria voortgezet werd, heeft daar waarschijnlijk aan bijgedragen. In elk geval is deze cd een verzameling van klanken, ritmes en melodieën die maar zelden tot Westerse oren doordringen en ontsluit het beluisteren ervan nog maar eens een onbekend deeltje van deze wereld.
Meer over V/A
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
