Na ‘The World’s Longest Melody’ met muziek van Larry Polansky uit 2010 is ‘Underwater Princess Waltz’ het tweede album van het Belgisch-Nederlandse gitaarkwartet ZWERM. Op ‘Underwater Princess Waltz’ grasduinen de gitaristen van ZWERM met enkele bevriende muzikanten door het repertoire van de one page pieces, stukken die in al hun beknoptheid aangeven dat de punkbeweging haar claim op het DIY-label best meteen opgeeft.
Zoals de naam het zegt, bestaat de partituur van een one page piece uit slechts een pagina. Omwille daarvan gaat het ook niet om kant en klare stukken, maar om composities waar de uitvoerder veelal zelf essentiële keuzes moet maken en elke uitvoering helemaal anders kan worden. De grafische partituren, instructies in tekstvorm of een notenbeeld waarmee de muzikanten aan de slag moeten, zijn ook geen recente uitvinding. Met de stukken die op deze cd te horen zijn, overspant ZWERM ruim zestig jaar: van Earle Browns ‘December 1952’ tot ‘Mayhem’ van Nick Didkovsky en zijn zoon Leo. Beide werken zijn grafische partituren, maar waar de klassieker van Brown een heel abstract spel van lijnstukken is, is die van vader en zoon Didkovsky een tekening die een weinig opbeurende kinderfantasie laat zien. Het resultaat is navenant. Wordt de uitvoering van het eerste stuk een natuurlijk vloeiende, gelaagde noise-sculptuur (hier uitgevoerd door ex-ZWERM-gitarist Matthias Koole), in het tweede worden enkele aspecten van de kindertekening heel expliciet hoorbaar gemaakt: van de mokerslagen in het ritme die een hamer suggereren tot de roterende figuren die in al hun metal-referenties overduidelijk het draaien van een cirkelzaag evoceren.
De tegenstelling tussen abstract en concreet loopt ook door de andere werken op de cd. De meest toegankelijke zijn de twee sierlijke Gymnopédie-achtige composities van Alvin Curran: klassiek en elegant van melodievoering en harmonie, waarbij zingende zaag het dromerige aspect nog extra in de verf zet. Waar de inbreng van de muzikanten in deze elegante stukjes louter interpretatief blijft, is die veel groter bij enkele duidelijk op het proces gerichte stukken. Zo krijgen de uitvoerders in ‘Gaus Cannon’ van Joel Ford een melodie en enkele mogelijkheden om die canonisch te verwerken. De scherpe accenten en de laag per laag opgebouwde canon, maken van het stuk een fraai staaltje mathrock, een beeld dat nog versterkt wordt door de drums van Eric Thielemans.
Nog meer rockreferenties zijn te horen in ‘round round down’ waar opnieuw een canon gespeeld wordt. Nu bestaat de partituur echter uit een tabulatuur die uitgevoerd moet worden op gitaren in verschillende stemmingen, waardoor een psychedelisch vervormd geluid ontstaat. Gecombineerd met de flitsende metal-vingervlugheid van Bruno Nelissen (die de partijen allemaal inspeelde) wordt dit werk een van de meest toegankelijke en spectaculaire stukken van de cd.
In andere stukken wordt de nadruk meer gelegd op het samenspel. Zo bijvoorbeeld in ‘tween’ van Larry Polansky waar het gitaarkwartet van het ene vierstemmige ostinaat geleidelijk aan moet overgaan naar een tweede zonder dat de componist daar exacte instructies voor gegeven heeft. Opnieuw ontstaat hier een strak samenspel met een geluid waarbij de overgang van het ene naar het andere stuk niet resulteert in duidelijke veranderingen, maar in een langgerekte, geleidelijke verschuiving.
De meer intellectueel aangelegde luisteraars kunnen proberen om ‘Burdocks, Part VII’ van Christian Wolff of het mathematisch opgebouwde ‘The Red and White Cows’ van Daniel Goode te doorgronden. Wie daarentegen liever meezingt, kan dat moeiteloos doen bij de afsluiter ‘Time Goes By’. Door dit contrast in de keuze van de vaak speelse one page pieces en de heel natuurlijke manier van uitvoeren (de muzikanten schrikken er niet voor terug om duidelijk te leen te gaan bij blues, folk en de reeds eerder aangehaalde rock en metal) is ‘Underwater Princess Waltz’ een fraai klinkende én amusante cd geworden. Dat de partituren in het cd-boekje afgedrukt staan is een extra pluspunt. Please, do try this at home: of het nu gaat om gewoon volgen of om zelf meedoen en experimenteren.
