Geen naam zo verbonden met het begrip "operadiva" als die van Maria Callas. Maar wat weten we eigenlijk over de Griekse schone? EMI Classics onderzocht het en stelde vast: te weinig. Een postume uitgave met enkele van de meest bekende opera-aria's aller tijden door haar gezongen, moet tegelijk een ontroerende muzikale reis worden als antwoord geven op de onduidelijkheden die bij het grote publiek heersen. Een mooie hardcover met 2 cd's en een dvd moet dan ook zowel de leek als de doorwinterde operaliefhebber over de streep trekken. Het meertalige cd-boekje, opgefleurd met een aantal paginagrote foto's, heeft niet genoeg om het lijf om deze uitgave op zich te rechtvaardigen. De dvd, met een speciaal hiervoor gemaakte documentaire onder de gelijknamige titel 'The Callas Effect' probeert vollediger te zijn. Dat lukt ook, hoewel de manier waarop nogal "Amerikaans" aandoet. De voice-over is bijvoorbeeld erg aangedikt en de interviews neigen soms van louter informatief naar oninteressant en verheerlijkend gedweep. Over het algemeen blijft 'The Callas Effect' echter een goede introductie, want de documentaire probeert een aantal essentiële vraagtekens weg te werken. Waarom zou nu juist Maria Callas tot een van de grootste operasterren aller tijden van na de Tweede Wereldoorlog uitgroeien? 'The Callas Effect' illustreert dat het, zoals zo vele succesverhalen, een combinatie is geweest van op het juiste moment de juiste mensen ontmoeten, natuurlijk in combinatie met een enorm talent, een verbluffend vermogen tot inleven en een persoonlijkheid die met verstomming deed slaan.
Archiefbeelden in de documentaire onderstrepen hoe zeker Callas fysiek in haar schoenen stond. Meer dan alleen haar stem, die soms weinig engelachtigs had, schuilde de reden van haar bekendheid aldus sommigen in haar vermogen om van gefantaseerde, nogal stereotiepe operafiguren echte mensen van vlees en bloed te maken. Ook het grote publiek was vooral daardoor gecharmeerd: het vermogen om te zingen over zaken die ook het leven van de leek leken aan te belangen. Tragisch genoeg zou de biografie van Callas zelf een beetje het verloop kennen van een operapersonage. Nadat haar verhouding met Aristoteles Onassis op de klippen was gelopen, verloor Callas de lust tot leven en zou ze een teruggetrokken bestaan leiden. Publieke erkenning deed haar, zelfs tijdens een afscheidstournee, nog weinig: ze stierf eenzaam in haar Parijse appartement in 1977 aan een hartaanval. Wat rest, is gelukkig een rijkelijk gedocumenteerde discografie. Vrij vroeg in haar carrière werd ze immers opgepikt door EMI, die tal van opera's zou uitgeven met haar in een vrouwelijke hoofdrol. Vanwege slechte opnamekwaliteit is het tegenwoordig niet meer evident om dergelijke opnames integraal uit te luisteren. Ze verschijnen bovendien niet altijd op de markt met een volledig libretto bijgevoegd, waardoor ze zich moeilijk lenen tot een goede beluistering. Daarom is deze 'The Callas Effect', hoewel uitgegeven onder een bombastische titel, een schitterend gegeven. Voor een schappelijke prijs krijgt de luisteraar ruim twee en een half uur operahoogtepunten met Callas in verschillende fasen van haar leven. Verdi en Puccini zijn uiteraard goed vertegenwoordigd, maar uitstapjes naar Mozarts 'Don Giovanni' of Saint-Saëns' 'Samson et Dalila', zijn mooi meegenomen. Weliswaar blinkt La Callas minder uit in dit repertoire, maar het zorgt voor een evenwichtige verdeling van diverse soorten muziek verspreid over twee schijfjes muziek.
'The Callas Effect' had puur biografisch en musicologisch diepgaander kunnen zijn, maar ook in deze gedaante betreft het een uitstekende uitgave. De tracklist geeft een breed beeld van wat Callas allemaal heeft gepresteerd; eenzijdigheid krijgt kortom geen kans. In de bijgevoegde documentaire worden archiefbeelden mooi gekoppeld aan interviews, en het boekje bij de 3 schijfjes leest aangenaam weg. Operaliefhebbers in het algemeen kunnen 'The Callas Effect' daarom koesteren: zowel een mooi opstapje naar, als een eerbetoon aan de grootste operadiva tot op heden.
