Waar doet een opkomend strijktrio zoals het Goeyvaerts String Trio goed aan, wil het internationaal in het oog springen? Niet het klassieke repertoire onder handen nemen en de markt nog maar eens overstelpen met uitvoeringen van dezelfde muziek, dat is een feit. Label Challenge Classics is zich daar, net als het nog jonge trio dat zich hier aan ‘gevaarlijk’ repertoire waagt, goed van bewust. De keuze voor werk van Schönberg, Webern en Schnittke is bijzonder gedurfd, maar voor een consistente cd-uitgave met pittige uitvoeringen valt alleen maar te pleiten. Alleen de vierde A en de derde naam uit de Tweede Weense School, namelijk Alban Berg, ontbreekt nog in het rijtje van de componisten, maar zijn geest waart tenminste rond in het stuk van Schnittke, die zijn ‘String Trio’ concipieerde naar aanleiding van de honderdste verjaardag van de Oostenrijkse componist. En zo is de cirkel dan toch volledig rond…
Het mooie aan dit opzet is dat de volledige cd zich eigenlijk concentreert op de discipelen van de Tweede Weense School, een expressionistische stroming in de klassieke muziek die het fenomeen van de twaalftonen-reeks voor het eerst toepaste. Dat idee, waarin elk van de twaalf tonen uit een gewone toonladder evenwaardig zijn aan elkaar en het concept ‘klassieke toonaard en harmonie’ dus komt te vervallen, leverde voor de componisten een immense vrijheid en liet hen toe veel meer in zogeheten klankminiaturen en abstracte poëzie te denken. Dat levert ook hier spannende, diepgravende muziek op die zich verre houdt van brave klassieke muziek waar de luisteraar zoetjes aan kan bij indommelen.
Het eerste werk op deze cd, het late opus 45 van Schönberg, vat meteen alle schoonheid en spanning die een dergelijke aanpak met zich mee kan brengen. Schönberg schreef het werk in volle revalidatie na een hartaanval en verklankt in het werk het delirium waar hij (zogezegd) aan blootgesteld werd tijdens dat genezingsproces. Dromerige, ijle passages wisselen meer agressieve, bijtende en snauwende delen af. De partijen zijn aartsmoeilijk, maar het Goeyvaerts String Trio is de muziek perfect meester. Hoe de musici van obscure dreiging in aangrijpende melancholie vervallen, om daarna terug te keren naar schrijnende atonaliteit en pijnlijke opzwepende passages, het getuigt allemaal van grote klasse. En van het genie van Schönberg, die met zijn ‘String Trio’ één van zijn beste werken neerschreef.
Daarna volgt een korte, grappige uitleg die Schönberg zelf op de radio gaf in mei 1949, over zijn muziek en hoe die soms schaamteloos verkracht wordt door 'verkeerde' uitvoeringen. In plaats van te breken met de sfeer van de cd, is dit korte intermezzo een heerlijk rustpunt middenin. Bovendien zegt Schönberg geen oninteressante dingen over zijn eigen muziek; stof waar muzikanten die vandaag Schönberg willen spelen, best zouden over mogen nadenken.
Het volgende werk, van Anton Webern, is het meest complexe en onbevattelijke deel van de cd. In zijn gebruikelijke, hyperhermetische stijl tast een gesloten Webern de grenzen van het atonale af. Het samenspel van de muzikanten vereist opperste concentratie, maar finaal is het werk te weinig ontroerend of magisch. Of dat aan de muzikanten of aan de muziek zelf ligt, is niet echt duidelijk, alleen komt de sfeer niet direct genoeg over.
Besluiten doen ze bij het Goeyvaerts String Trio met een fantasierijk werk van Alfred Schnittke, die er in tegenstelling tot de overige twee componisten een veel groter oeuvre op nahield. Zijn werk is (ter ere van Alban Berg) gebouwd rond het herkenbare ‘happy birthday’-thema, maar dan ietwat ontwricht zodat het anders zo vrolijke melodietje een snijdende weerklank krijgt - zoals het een postuum verjaardagslied betaamt. De dynamiek waarmee Schnittke zijn ideeën op elkaar laat volgen, levert zo een ijl tempo dat de luisteraar in trance heen en weer geslingerd wordt tussen alle gemoedstoestanden die in het werk de revue passeren. Ook hier voeren de muzikanten heel goed uit, vooral in de verstilde passages waar opperste technische beheersing een absolute vereiste is.
Wie realistisch is, moet toegeven dat muziek als deze alleen een schare van liefhebbers kan bekoren, vandaar ook de milde quotering. Diegenen die Schönberg, Webern of Schnittke nog niet kennen, zijn bij het Goeyvaerts String Trio echter aan het goede adres. Deze mensen zijn honderd procent thuis in deze moderne muziek, en uit elke noot blijkt die toewijding en die overgave aan deze ‘moeilijke’ componisten. Wie dan toch de stap durft zetten, zal het zich echter niet beklagen: zelfs de teksten van Elise Simoens in het bijgevoegde boekje zijn interessant en degelijk gedocumenteerd. Een bijzonder gedegen uitgave van uitstekende kwaliteit.
Meer over V/C
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
