Thomas Adès is een van de bekendere moderne componisten en met 'The Tempest' is hij aan zijn tweede opera toe, na 'Powder her Face' uit 1995. In tegenstelling tot die opera, met de historische figuur van de hertogin van Argyll als centraal personage, is 'The Tempest' een Shakespeare-aanpassing, een verhaal dat zich op in de fantasiewereld van magiër Prospero afspeelt. De opera ging in 2004 in première maar werd drie jaar later hernomen in Londen wanneer deze live-opname werd gemaakt, met de componist zelf als dirigent van het orkest van het Royal Opera House.
Adès streefde ernaar om het hele oorspronkelijke toneelstuk naar operavorm te verwerken en daar slaagde hij ook in, geholpen door librettiste Meredith Oakes die Shakespeare's tekst bijschaafde om beter op muziek te passen maar de charme van de originele tekst geenszins wegnam.
Er kan niet genoeg lof gaan naar de manier waarop Thomas Adès de betoverende, bovennatuurlijke wereld van Prospero's eiland in muziek verklankt heeft. Adès heeft de gave om avant-garde muziek te schrijven die nooit goedkoop klinkt en toch moeiteloos verstaanbaar blijft. 'The Tempest' is een verhaal van bedrog, haat, liefde en jaloezie en Adès componeerde er een behoorlijk bewogen partituur bij. De klankwereld van het orkest van het Royal Opera House is minstens even fascinerend, met haarzuiver uitvoerde instrumentale partijen (aan de solisten van het orkest worden even zware eisen gesteld als aan de zangers). Het liefdesduet tussen Miranda en Ferdinand waarmee de tweede akte afsluit, wordt ondersteund door een rijke, sensuele begeleiding die laat horen hoe meesterlijk Adès de klanken en mogelijkheden van een modern symfonisch orkest beheerst.
'The Tempest' is uiteraard in het Engels geschreven en ook zonder cd-boekje is de plot uitstekend te volgen, mede dankzij de aandacht die de cast aan uitspraak en verstaanbaarheid wijdt.
De partij van Ariel, de geest die Prospero twaalf jaar voor de gebeurtenissen in de opera uit de klauwen van de heks Sycorax redde en sindsdien in Prospero's macht is, is zonder twijfel de meest pittige partij voor coloratuursopraan in het hele operarepertoire. Ariel krijgt een grote rol in het verhaal en haast letterlijk elke zanglijn die Thomas Adès voor sopraan Cyndia Sieden schreef, staat bol van quasi onmogelijke sprongen, loopjes en stratosferisch hoge noten. Er is niet veel verbeelding voor nodig om te horen hoe Adès de vluchtigheid van Ariels wezen muzikaal uitbeeldde maar even indrukwekkend is om te horen die accuraat en trefzeker Sieden deze partij zingt.
De partij van Prospero, die door toedoen van zijn broer Antonio zijn koninkrijk is kwijtgeraakt en zijn magie gebruikt om op Antonio en zijn rivaal de koning van Napels wraak te nemen, werd geschreven voor Simon Keenlyside, die van Prospero een waardig maar donker getint personage maakt. Keenlyside is bariton, geen diepe bas maar Adès maakt inventief gebruik van Keenlysides diepste register om de wraakgevoelens van Prospero uit te beelden. Caliban, half beest, half mens wordt niet gezongen door een basso profundo zoals men zou kunnen verwachten maar krijgt vorm door middel van de zachtaardige tenorstem van Ian Bostridge. Bostridge zingt Engelse opera zoals weinigen het hem nadoen en zijn Caliban klinkt tegelijkertijd getormenteerd en elegant, met kristalheldere hoogste noten.
Geliefden Ferdinand en Mirando worden door Toby Spence en Kate Royal gezongen. De partijen die Adès voor hem schreef bevatten niet de opgejaagdheid van Caliban of de duistere ondertonen van Prospero en ze mogen beiden dan ook een aangenaam zachtaardige, rationele lezing ten gehore brengen, nergens meer dan in het net nog niet tonale liefdesduet 'How good they are' in de derde akte.
'The Tempest' is een van de meest fascinerende moderne opera's, een bewerking van Shakespeare die met respect voor het origineel gemaakt is en niet verzandt in conceptueel geleuter maar een modernistische maar toegankelijke schrijfstijl bindt aan een verstaanbaar, boeiend libretto. Het is niet moeilijk om een lijn te trekken van deze opera naar de opera's van Benjamin Britten (die ten slotte maar iets meer dan dertig jaar geleden stierf), zeker niet met een cast als deze, die de kruin van de Engelse operawereld verenigt.
Meer over Thomas Adès
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
