Het motet als muziekvorm is een zeer ruim begrip. Definities variëren van "een muziekwerk in verschillende delen met tekst" tot "eender welk liturgisch Latijns koorwerk voor vier tot acht stemmen". Bach's motetten worden beschouwd als een van de hoogtepunten van het koormuziekrepertorium. Misschien mede door de ruimheid van hun definitie, blinken ze uit in originaliteit en variëteit. Dit zorgt echter tot op heden voor speculatie. Door hun heterogene stijl vragen sommige specialisten zich af of al deze werken wel degelijk van de hand van Bach zijn. In de literatuur worden de werken BWV 225 tot en met 231 gezien als Bach's motetten. Toch zijn er daarnaast ook enkele delen uit Bach's cantates die als motet bestempeld worden. The Hilliard Ensemble kiest op deze opname voor de motetten BWV 225 tot en met 230 en een deel van cantate BWV 159.
Hoewel voor de meeste van Bach's motetten ook een, al dan niet summiere, instrumentale begeleiding bestaat, wordt er van uitgegaan dat deze enkel bedoeld was om de zangers te ondersteunen en hen op de juiste toonhoogte te houden. The Hilliard Ensemble kiest er daarom voor om deze waar mogelijk achterwege te laten en hun versie van Bach's motetten grotendeels a capella af te werken. Dat dit laatste voor het getalenteerde The Hilliard Ensemble geen enkel probleem vormt is te bewonderen op het eindresultaat van deze opname.
Het karakter van de motetten en ook van de verschillende delen binnen elk motet is zeer verscheiden en bij momenten in sterke mate verbonden met de tekst. Deze tekst is voornamelijk uit de Bijbel afkomstig, maar voor bepaalde delen wordt deze ook aan Bach zelf toegeschreven. Elk motet is de toonzetting van slechts enkele verzen waarvan de idee en boodschap verdiept wordt door karakter en structuur van het motet. Deze structuur varieert eveneens sterk van deel tot deel en gaat van vrij eenvoudige, homofoon gezette delen over meerstemmige versieringen en tekstuele juxtaposities tot uitgewerkte, polyfone delen voor achtstemmig dubbel koor.
De keuze van The Hilliard Ensemble om deze motetten zo goed als uitsluitend a capella uit te voeren is geen slag in het water. De kwaliteit van zowel de individuele stemmen als hun afstemming op elkaar ondersteunt deze keuze ten volste. Voor altpartijen worden systematisch contratenoren gebruikt, hetgeen, samen met de uitstekende dictie en articulatie van de zangers, zorgt voor een helder en homogeen eindresultaat van hoge kwaliteit. Enkel voor motet BWV 230 'Lobet den Herrn, Alle Heiden' neemt Rogers Covey-Crump plaats achter het orgel voor een overigens zeer discrete begeleiding van het vierstemmige koor. Op geen enkel ogenblik krijgt de luisteraar ook maar de minste indruk dat een uitgebreidere begeleiding het eindresultaat verbeterd zou kunnen hebben.
Met hun keuze om Bach's motetten op te nemen met een zo minimaal mogelijke bezetting, laat The Hilliard Ensemble hen tot hun volste recht komen als een van de hoogtepunten van het klassieke koormuziekrepertorium. Ervan uitgaande dat er nog talrijke opnames zullen volgen van deze koorwerken, is deze versie er een die het beluisteren waard is en misschien zelfs de tand des tijds zal kunnen weerstaan.
Meer over The Hilliard Ensemble
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
