'How to Make a Monster' is een monsterplaat. The Cramps zijn als stichters van de zogenaamde psychobilly reeds zo'n kleine dertig jaar actief en dat resulteert bij deze plaat in een stevige brok ontstaansgeschiedenis. De allereerste opnamen en rommelige experimenten, 143 uur muziek en dronken, geschift gewauwel, meer dan 45 tracks: dat is ondermeer de inhoud van deze dubbelcd. De overgang van oorspronkelijke rhythm 'n' bluesband naar leiders van de rockabilly scène is zowat de rode draad doorheen dit epos, waarvan het eerste deel illustere, oude demo's en historische kenterperiodes van de groep omvat en het tweede twee rommelige concertweergaven uit de allereerste grote tournee (in 1977 en 1978). Over een gedateerd muziekarchief gesproken ...
Ergens tussen deze concertopnamen staat 'Human Fly': de hit waarmee de wereld Lux Interior & Poison Ivy Rorschach leerde kennen. Maar elke band kent een begin, zo veel is duidelijk. Dat van The Cramps situeert zich in een groezelig muziekwinkeltje in New York City, met vier mensen die een stevige voorliefde hebben voor artiesten als Roy Orbinson, Alex Chilton (tevens producer van het eerste uur) en The Phantom en nog nooit een instrument ter hand genomen hebben. Dat laatste valt goed te merken op 'Quick Joy Small', het allereerste nummer van de groep. Hierop volgen experimenten waarin Lux voor één keer een gitaar oppikt ('Lux's Blues') - iets wat erna gelukkig nooit meer gebeurd is - en de eerste keer dat de man ooit "zong" ('Sunglasses After Dark'). Om een kat een kat te noemen: die eerste experimenten klinken afschuwelijk. De vuile, strakke rhythm'n'blues die de gitaar vooropstelt en waarover de zanger scandeert zal wel vooruitstrevend geweest zijn in die periode, maar de simpele drum die er achteraan holt laat stevig te wensen over. Over dat noisig geheel brult Lux zich de longen uit het lijf of vervalt hij in soms diepe, elvisachtige "Oh Yeah" gezangen. Een jaartje later besluit de band om zich een Ibanez Flying Van aan te schaffen en deze gitaar, net als de zang, door Fender Twin Reverb versterkers laat galmen. Dat heeft het beverig horroreffect – het uiteindelijke groepsgeluid – als resultaat. Pas vanaf dan zijn The Cramps echt op dreef, beginnen ze aan hun wereldsuccesplaat 'Stay Sick' te sleutelen en wijzigt Lux zijn vetkuifzang in losbandige gillen en kreten met soms een expliciet seksuele ondertoon. Oude horrorbeelden, vleermuizen, UFO's worden erbij gesleuteld en Poison Ivy begint een teveel aan textiel te verfoeien: zo hebben ze de psychobilly in het leven geroepen. Om de wilde experimenteerdrift van de band in de jaren '80 te duiden, zijn van het knetterende 'Rumble Blues' wel vier jamversies weergegeven: allen al even onverstaanbaar en met gitaren rammelend. Noise wordt getemperd in strakke surfmelodieën en het ontbreken van een basgitaar wordt nergens als echt gemis ervaren. Als de andere bandleden er even later de brui aan geven, zijn Ivy en Lux gedwongen over te schakelen op professionele muzikanten, mensen die het instrument dat ze hanteren ook weten te temperen. Vanaf dat ogenblik schrijft het duo de volledige songideeën uit, die erna door de band worden opgepikt (vanaf dan ook mét een basgitaar) en uitgespeeld. Zo groeit de band én dit eerste schijfje van een hoop rommelige onkunde tot een strak rootsproduct.
Over het tweede schijfje valt minder te vertellen: het eerste concert is een vuil rommelpotje dronkenmansmuziek en het tweede toont een band in prima muzikale vorm, hoewel het gegil dat in CBGB's de muziek vaak onderbreekt doet vermoeden dat er een massaslachting moet hebben plaatsgevonden. De betere kwaliteit, alsook het prima spel van The Cramps verraadt een fenomenaal concert: iets waar de fan zeker bij had willen zijn.
Primitief krijgt bij dit geschiedkundig document een geheel eigen betekenis. Zowel performance als klankweergave zijn kwalitatief soms twijfelachtig, maar de rijke documentatie (klassieke flyers, provocerende foto's en een leuke bio) en de originele hebbedingetjes op 'How to Make a Monster' zijn de aanschaf al meer dan waard.
Meer over The Cramps
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
