De oprichters van het Portugese Clean Feed records hadden oorspronkelijk een missie: het promoten van hedendaagse Portugese jazzmusici in de rest van de wereld. Ondertussen lijkt deze doelstelling al wat naar de achtergrond verdwenen, want op het label verschijnen om de haverklap nieuwe releases van Amerikaanse en Europese muzikanten zoals Marty Ehrlich, Tony Malaby, Joe Morris, Herb Robertson, Jorrit Dijkstra en Michael Attias. Toch is er nog steeds plaats voor zuiver Portugese producties, maar deze komen logischerwijs wat minder onder de aandacht in vergelijking met bijvoorbeeld de grotere Amerikaanse namen. ‘Esfíngico’ van trompettist Sei Miguel is zo’n album en zal door het karakter van de muziek ook niet meteen hoge toppen scheren in de populariteitspolls.
Als we Pedro Costa van Clean Feed mogen geloven, is Sei Miguel zowat de meest ondergewaardeerde en misbegrepen trompettist van zijn generatie, zelfs in eigen land. Zijn hoogst persoonlijk invulling van de begrippen jazz en improvisatie zullen daar niet weinig mee te maken hebben. Wat Miguel op ‘Esfíngico’ laat horen is namelijk van een onwaarschijnlijk ontoegankelijk kaliber. De vijf betrokken muzikanten operen op geen enkel moment als een ensemble, toch niet in de zin van een conventioneel jazzkwintet. Er is wel interactie, maar dan niet op ritmisch, harmonisch of melodisch vlak. Het is bovendien absoluut onduidelijk of er gecomponeerde inhoud aan te pas komt, want de vrijblijvende indruk die de muziek opwekt neigt wel heel hard naar improvisatie.
Het is dan ook moeilijk om deze muziek te beschrijven, laat staan hem te vatten. Er zijn geluiden van percussie-instrumenten te horen die totaal ritmeloos en met veel pauzes worden aangeslagen. Uit een basgitaar ontsnappen zeldzame, gedempte noten en in de achtergrond worden kleine wolkjes diffuse elektronica uitgestoten. Enkel Sei Miguel en tromboniste Fala Mariam zorgen voor toevoegingen die meesten als muzikaal zullen bestempelen. Vooral de trompet van Miguel manifesteert zich op die manier, hoewel zijn solopartijen eveneens gekenmerkt worden door een droge soberheid. Meestal zijn er twee muzikanten aan het woord, maar niet zelden weerklinken er slechts enkele doffe kloppen. De musici creëren opvallend veel ruimte door het inlassen van pauzes en stiltes, wat een bevreemdend effect oproept bij de eenzame percussie, die op die manier gelijkenissen oproept met een kloppend raam in de wind.
De trompettist laat zich op ‘Esfíngico’ bijstaan door enkele topfiguren uit de Portugese experimentele en improvisatiemuziek zoals Fala Mariam en elektronicaknutselaar Rafael Toral. Ze werken al twintig jaar nauw samen binnen het hermetische Portugese circuit en blijken op die manier een heel eigen muzikale interactietaal te hebben ontwikkeld, waarin toeval ongetwijfeld een rol speelt. Aan op- en afbouwen heeft dit gezelschap geen boodschap want ze laten de muziek onophoudelijk voortpruttelen op een laag vuurtje, waarbij steeds weer andere aspecten van hun klankwereld komen bovendrijven.
Het is absoluut intrigerend hoe deze bijna non-muziek toch kan blijven boeien en de tijd bij beluistering werkelijk voorbij vliegt. Maar zo zal zeker niet iedereen erover denken want Sei Miguel haalt alle muzikale zekerheden zonder pardon onderuit.
Meer over Sei Miguel
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
