Dat sommige jazzmuzikanten een zwak hebben voor de muziek van Bach is al lang geen geheim meer. Dat ze voor een nieuw project hun oog al eens laten vallen op de 'Goldbergvariaties' al evenmin. Sebastian Gramss komt met het album 'Goldberg' dan ook terecht in het rijtje van Jacques Loussier en Uri Caine terecht, al verschilt de werkwijze van de Duitse bassist gevoelig van die van zijn voorgangers.
Eerst en vooral springt hij opvallend los om met Bachs basismateriaal. Alleen de 'Aria' en de eerste variatie worden letterlijk gearrangeerd. Alle andere stukken op het album zijn slechts geïnspireerd door de originele partituur. Toch wordt ook bij de meer getrouwe bewerkingen duidelijk dat Gramss een eigen koers vaart. De melodie van de 'Aria' wordt bijvoorbeeld verdeeld over verschillende instrumenten die elkaar telkens na enkele noten afwisselen. Toch klinkt de muziek heel vloeiend, waarmee meteen aangegeven wordt op welk niveau het samenspel van Underkarl zich bevindt.
Achter de groep zitten bassist Sebastian Gramss en drummer Jonas Burgwinkel. Deze flexibele ritmetandem stuurt de groep verschillende vaarwaters in zonder de stijlen altijd expliciet uit te spreken: van latin, film noir, een vederlichte wals of stevige uptempo swing tot de kermisvrolijkheid in de transcriptie van Bachs eerste variatie. Daarboven bewegen zich drie muzikanten die elk een heel eigen muzikaal karakter laten horen. Rietblazer Lömsch Lehmann klinkt aanstekelijk speels (zeker in de effecten van 'Mutation 15'), terwijl gitarist Frank Wingold zich multifunctioneel laat horen. Nu eens zweert hij bij een heel clean en lyrisch geluid, terwijl hij op andere momenten een rockgerichte distortion bovenhaalt zonder daarmee de muzikale integriteit van Underkarl als jazzgroep te ondergraven. Maar de buitengewoon virtuoze trombonist Nils Wogram valt nog het meest op. Zijn snelheid en precisie negeren alle beperkingen die doorgaans met zijn instrument geassocieerd worden. Hierdoor kan hij de meest hectische melodieën meespelen en krijgt het ensemble een unieke sound waarin de klassieke rolverdeling tussen de verschillende instrumenten opgeheven wordt.
In de sobere kwintetbezetting – zeker in vergelijking met Uri Caine's exuberante 'Goldberg Variations' – krijgt ieder lid solomogelijkheden: niet in de klassieke thema-solo-themastructuur, maar in stukken (mutaties) die telkens rond een bepaalde solist gebouwd zijn. In deze mutaties is de geest van Bach bij momenten duidelijk te horen door knipoogjes naar het thema of door de polyfone arrangementen. Onder de solistische passages worden riffs geschoven, soms kronkelend, melodisch grillig, ritmisch hoekig of meerstemmig uitgewerkt, waardoor de begeleiding alleen al de moeite wordt. Deze knap en hectisch uitgewerkte stukken muziek worden echter zo spontaan en quasi nonchalant gespeeld dat ze vanzelfsprekend en haast geïmproviseerd klinken. Dit, gekoppeld aan de precisie, de virtuositeit en knappe composities, maakt 'Goldberg' tot een schitterend album van muzikanten die op een bijzonder creatieve en persoonlijke manier omspringen met het verleden.
Meer over Sebastian Gramss' Underkarl
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
