Tussen de symfonieën van Mendelssohn en Schumann, die in de jaren ’40 en ’50 van de negentiende eeuw geschreven werden en de grote symfonieën van Brahms, Bruckner en Mahler, die uit het eind van diezelfde eeuw stammen, valt er een leemte van een aantal decennia waarin de klassieke, vierdelige symfonie een weinig beoefend genre was onder de Duitse componisten. Twee wat minder gekende figuren bleven het genre wel beoefenen en dat zijn de Zwitser Joachim Raff en de Tiroler Johann Rufinatscha. Die laatste, een kennis en vriend van onder meer Johannes Brahms schreef zes nagenoeg totaal vergeten symfonieën maar in zijn laatste levensjaren gaf hij het componeren volledig op, wat de bekendheid van zijn werken niet ten goede is gekomen. De twee werken die de BBC Philharmonic onder leiding van Gianandrea Noseda hier op cd zette, zijn dus Rufinatscha’s laatste composities, namelijk de ouverture tot Schillers toneelstuk ‘Die Braut von Messina’ en de monumentale zesde symfonie in D majeur. Ze vormen het eerste volume in een reeks waarbij de BBC Philharmonic het volledige symfonische oeuvre van de Oostenrijkse componist wil opnemen.
Met Rufinatscha is men zonder enige twijfel in de hoogromantiek aanbeland. Dat wil zeggen dat zijn muziek vol staat van de modulaties, de dissonante septiem- en noneakkoorden en eindeloos uitspinnende melodieën. De orkestratie klinkt even verzadigd, met een glansrol voor koperblazers op luide momenten. Net als de symfonieën van Bruckner en Mahler, is ook Rufinatscha’s zesde symfonie behoorlijk lang, met een eerste deel dat met twintig minuten in lengte over een gigantische muzikale architectuur beschikt. Zelfs de ouverture tot ‘Der Braut von Messina’ is duidelijk een concertouverture want die is met zijn kwartier lengte veel te lang om een opera of toneelstuk in te leiden. Gelukkig bevat deze muziek voldoende mooie melodische momenten, zodat de ouverture, ondanks zijn lengte, geen onverteerbare klankmassa wordt. Of Bruckner deze muziek kende, weet men niet maar er zijn alleszins meerdere parallellen te trekken tussen de magistrale schaal waarop beide componisten schreven.
De BBC Philharmonic voorziet Rufinatscha’s ouverture en symfonie van een solide uitvoering die zowel de ‘tutti’ passages grandioos als de solomomenten transparant en intiem houdt. De muziek verliest wel wat beweeglijkheid in de hoekdelen van de symfonie door de dikke manier waarop de strijkers de langzame passages uitvoeren. Mozart is dit echter niet en zulke heldhaftige, romantische woudmuziek als deze mag wel wat gezapiger gespeeld worden. Het siert de BBC Philharmonic echter dat ze deze muziek vaak toch tamelijk briljant uit kan voeren, met een heldere samenklank die de climaxmomenten toch licht(er) verteerbaar houdt. Zo is het ‘scherzo’ van de symfonie een opmerkelijk humoristisch stukje samenspel met een glansrol voor de verschillende houtblazers uit het orkest. Ook de verschillende plechtige koralen die Rufinatscha in zijn muziek verwerkt, komen bij de koperblazers passend ernstig en niet storend luid over.
Melodisch aanlokkelijker dan Liszt en minder ondoordringbaar dan Scriabin, zo kan men deze twee werken van Rufinatscha gerust omschrijven. Dit is op en tot romantische muziek en hoewel hij niet de diepgang van Brahms, noch het theatrale van Mahler of het monumentale van Bruckner bezit, laat Rufinatscha’s muziek zich bij een eerste beluistering gemakkelijk ontdekken, niet in de laatste plaats door de capabele uitvoering van de BBC Philharmonic. Het interessante is ook dat Bruckner, Mahler of Scriabin hun eigen muziek pas jaren later schreven, zodat men zich terecht mag afvragen in hoeverre deze nu volledig vergeten muziek later werk toch niet beïnvloed heeft.
