Robert Ashley studeerde aan de Mahattan School of Music naast compositie ook psychoakoestiek en culturele spreekpatronen. Het verbaast daarom niet dat zijn experimentele opera 'Celestial Excursions' een studie is van de eenzame oude medemens.
De nadruk ligt op de taal en de tekst. In drie acts met sprekende titels als 'Is it Light Yet?', 'Asylum' en 'The River Deepens' laat Ashley vijf personages fragmentarische verhalen, herinneringen of gevoelens gelijktijdig door elkaar vertellen. Communicatie wordt moeilijker op oudere leeftijd. Het zijn vijf anti-helden uit de rand van de maatschappij die getekend zijn door de tijd en hun verleden en zijn op zoek naar houvast, naar orde en waarden. De marginale omgang van de verschillende personages met elkaar en de vergane glorie ademenen enkel nog een nakende dood uit. Ze zijn depressief, hebben een geweldadig familieleven achter de rug en hebben niets om naar uit te kijken. De eerste lijnen zetten meteen de donkere teneur: A group of so-called fictitous characters is just as bas as a group of so-called real ones. In het stuk 'Mr. or Ms. or Mrs. N' wordt de aftakeling van de mens beschreven. Of het nu mevrouw, meneer of juffrouw is, doet er niet meer toe; de bejaarde zijn in zo'n demente staat gekomen dat ze van het Death Hospital worden verplaatst naar een berghut om in rust te sterven. De vrouwen zingen een tegenpartij op het gesproken relaas van de reis. Zij zitten gevangen in de geest van het oudje: I was a lousy husband, a lousy father and a drunk. [...] There is the Bob Wills Western Swing Band [...] Well don't that evening sun look good going down.
In 'Baguette' verwijst Ashley naar Samuel Beckett en geeft daarmee een belangrijke invloed op zijn schrijven aan. Leegte en eenzaamheid intrigeerde de Ier ook mateloos.
De zangers combineren gesproken, gebromde contemplaties met voorzichtig gezongen passages. Ashley en Hammilton vullen de ruimte spaarzaam met enkele kletterende basnoten, diepe kerkorgelnoten, pulserende feedback of dreigende strijkers. Pianist 'Blue' Tyranny zorgt voor een onderhuidse spanning en nostalgie door dissonante of heldere mineurakkoorden tussen de stemmen te laten rollen of met tinkelende, hoge arpeggio's door de tekst heen te klieven. De zangers fluisteren, accentueren de plosieve en fricatieve klanken en leggen hun gebroken binnenwereld bloot in een niet theatraal, alledaags Engels. De muziek is ondergeschikt aan de poëzie van de tekst. De minutieus uitgewerkte, karakteristieke manier van het stemgebruik en de verhouding van de personages tot zichzelf en de wereld staan op het voorplan.
Met 'Celestial Excursiosn' heeft Robert Ashley een bijna lugubere opera geschreven die eerder onder de noemer literatuur of drama zou gecategoriseerd moeten worden dan onder die van muziek. Het muzikale is echter onmisbaar en onderstreept de thematiek op een subtiele, snijdende manier. De opera duurt een kleine twee uur wat misschien nogal lang is om in één rit uit te zitten. De dubbel-cd is echter voorzien van de volledige tekst wat een hulp kan zijn om het verhaal en de thematiek beter te begrijpen. 'Celestial Excursions' is donker, krachtig en tekenend voor onze maatschappij.
Meer over Robert Ashley
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
