Götterdämmerung is het sluitstuk van Richard Wagners 'Ring des Nibelungen', zijn magistrale allegorie over hoe goden en mensen gecorrumpeerd worden door hun zucht naar de Nibelungenring, een sieraad dat onbegrensde macht zal verlenen aan hij die de liefde afzweert. In deze opera valt het natuurkind Siegfried ten prooi aan de intriges en leugens van zijn medemensen. Hij bezit de ring maar is niet bewust van diens kracht. Hopeloos verstrikt in een web van bedrog, wordt hij uiteindelijk gedood door Hagen, die de ring voor zichzelf wil houden, waarna het verhaal catastrofaal eindigt: de Rijn treedt buiten haar oevers en sleurt alle protagonisten, tot en met het Walhalla waar de goden vertoeven, mee in de diepte.
Deze vierdubbele cd is het resultaat van een live-opname met de Staatsoper Stuttgart, onder leiding van Lothar Zagrosek. Luana De Vol, die Brünnhilde vertolkt, doet dit met een krachtige, niet zelden penetrante stem, die moeiteloos over het grote orkest uitkomt. Daarmee is echter het beste gezegd, want samen met die kracht, ontwikkelt ze een erg stereotype vibrato – je kunt er bijna een metronoom naast leggen – die elke mogelijkheid tot een fijne nuancering of een heldere dictie wegneemt. Ook Siegfried (Albert Bonnema) heeft hier last van en bovendien hoor je duidelijk dat zijn hoogste noten wat moeizaam gaan, waardoor die al snel wat schreeuwerig gaan klinken, al verbetert hij wel tijdens de opera. Spijtig, want in zijn mediumregister kan hij soms voor mooie momenten zorgen. Ook de drie Nornen of schikgodinnen zingen als stereotype Wagnersopranen, wat hun rol (zij kunnen als enigen in de toekomst zien en dus de dramatische afloop van het verhaal vermoeden) ineens heel wat minder onheilspellend maakt. Gelukkig zet Franz-Josef Kapellmann als Alberich (wiens rol in deze opera echter bijzonder klein is) een veel meer overtuigende prestatie neer, huiveringwekkend en dreigend in de scène waarin hij als geest in de droom van zijn zoon Hagen verschijnt. Ook Hernan Itturalde is, als koning Gunther, erg verstaanbaar en vertolkt zijn rol met verve en waardigheid. De drie Rijndochters zijn dan weer voorbeelden van hoe melodieus en fris Wagner kan klinken, met aandacht voor frasering, balans en dictie.
Het orkest begeleidt sfeervol en op gepaste momenten overdonderend, maar klinkt soms wat hoekig. Er ontbreekt te vaak lijn in het orkest, waardoor zeker climaxmomenten wat al te snel zwaar gaan klinken. Maar de uitvoering van het Staatsorchester Stuttgart blijft echter indrukwekkend, zoals in het orkestrale tussenspel tussen de eerste en de tweede scène van de derde akte. Siegfrieds 'Rheinfahrt' heeft dan weer al opgewekter en vooral lichtvoetiger geklonken. Waar het orkest echter diepe indruk mee maakt, is de 'Trauermarsch' in de laatste akte, die dreigend en angstaanjagend weerklinkt, met een massieve, stevige orkestklank.
Op zich is deze Götterdämmerung helemaal geen minderwaardige uitvoering. Maar zoveel zangers zetten een bijna karikaturale Wagneriaanse uitvoering neer – gezwollen, overdreven pathetisch en zonder veel nuance – dat Wagners opera veel van zijn charme verliest. Jammer, want de cd had eigenlijk meer dan genoeg troeven in huis om werkelijk zeer goed te kunnen zijn.
Meer over Richard Wagner
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
