Het Concertgebouworkest geeft, zoals wel meer grote orkesten dat doen, nu live-opnames van eigen concerten uit, onder het RCO-live label. Dit is een opname van Richard Strauss' 'Ein Heldenleben' van september 2004 met chef-dirigent Mariss Jansons aan het roer.
Het grote voordeel van live-opnames is dat je als luisteraar kunt delen in de spanning en ook, af en toe, in de kleine foutjes die in zo een concertuitvoering kruipen. Wat dat laatste betreft is hier weinig van te merken: de cd is het resultaat van twee concerten, en er zal dus wel wat knip- en plakwerk aan de pas zijn gekomen om 'Ein Heldenleben' zo vlekkeloos mogelijk te laten klinken. Daar is het Concertgebouw dan ook goed in geslaagd. Jansons geeft dit lange werk een overzichtelijk uiterlijk, zo duidelijk gestructureerd als Strauss' overdadige orkestratie het maar toelaat. 'Ein Heldenleben' is een symfonisch gedicht, zesdelig en geschreven voor een orkest van meer dan honderdtwintig muzikanten. Met kenmerkende ironie en zelfspot vertelt het vrij het levensverhaal van 'een held', de componist zelf, en zijn entourage: Strauss' vrouw Pauline bijvoorbeeld, verbeeld door een van de grootste vioolsoli uit de orkestliteratuur of Strauss' critici, die aanvankelijk erg afwijzend stonden tegenover de muzikale grootspraak van de componist (en die de componist dan ook afschildert als een kakelende, kleingeestige bende ruziemakers).
'Ein Heldenleben' is een typevoorbeeld van Strauss' laatromantische schrijfwijze: het orkest, dat een maximum aan klankkleuren bevat, wordt afwisselend als overweldigende klankmassa, en dan weer erg intiem solistisch gebruikt. Het werk vormt een complex en, voor die tijd, erg vernieuwend geheel aan polyfone melodielijnen, waarbij motieven voortdurend terugkeren, veranderd worden of met elkaar worden gecombineerd. Het overweldigende begin van het werk, waarin 'de held' wordt geschetst, is daar een goed voorbeeld van: de triomfantelijke muziek lijkt zelfs op onverbloemde zelfverheerlijking, zoals sommige critici wat zuur opmerkten. Maar ironie is nooit ver weg: Strauss citeert meermaals zijn eigen werk en dat geeft sommige delen, zoals het vijfde 'Des Heldens Friedenswerke' een beetje een pastiche-achtig karakter. Trouwens, ondanks de dikke orkestratie bevat 'Ein Heldenleben' genoeg intieme, stille passages. Het laatste deel is zacht en introvert georkestreerd, stil begeleid door de harp. Net voor de slotclimax dooft het werk uit met Strauss' twee favoriete instrumenten: (solo)viool en hoorn, een passend einde voor één van Strauss' meest autobiografische werken.
Dat het concertgebouworkest een orkest van wereldniveau is hoeft niet meer gezegd te worden. Deze cd moet dan niet meteen de meest opmerkelijke zijn tussen de vele opnames die er van Strauss' muziek bestaan, maar 'Ein Heldenleben' wordt wel bijzonder geïnspireerd gespeeld, verzorgd en klassiek in elk opzicht en op erg hoog niveau.
