Onder leiding van haar nieuwe vaste dirigent Walter Weller gaf het Nationaal Orkest van België reeds twee cd's uit, eentje met muziek van Alexander Glazunov (1865-1936) en eentje met muziek van de Tsjechische componist Bohuslav Martinu (1890-1959). Een eerdere samenwerking met een koningin Elisabeth-laureaat, Severin von Eckardstein resulteerde al in een opname van Glazunovs eerste pianoconcerto maar met de Bulgaarse pianiste Plamena Mangova pakt Weller het ambitieuzer aan: op het programma staat Richard Strauss' 'Burleske' voor piano en orkest en het symfonische gedicht 'Ein Heldenleben'.
De 'Burleske' is nog een jeugdwerk, een compositie uit een periode waarin Strauss' nog niet de revolutionaire taal hanteerde van zijn latere grote symfonische werken en naast deze 'Burleske' ook kamermuziek- of concertante werken voor viool, cello en hoorn voortbracht. De muziek staat met beiden voeten in de Duitse romantische traditie van Brahms en Schumann maar Strauss' Beierse gevoel voor zelfrelativering en satire halen vaak de bovenhand. Niet voor niets opent het werk als bij toeval met een vluchtig en onverwacht motiefje in het slagwerk – een opening voor een lang symfonisch scherzo dat balanceert tussen romantisch drama en speelse satire en een duivels moeilijke pianopartij kent. Plamena Mangova balanceert op gelijkaardige manier tussen de lichtheid van Chopin, drama à la Tchaikovski of de impulsiviteit van Schumann.
Richard Strauss' naam blijft echter onlosmakelijk verbonden met de opera en het symfonisch gedicht. Een van zijn meest omvangrijke composities in dit laatste genre is deze 'Ein Heldenleben' uit 1898, een muzikaal portret van een 'groot individu' dat op bepaalde momenten wel verdacht veel gelijkenissen met Richard Strauss zelf vertoont. Weller vliegt vol goede moed in 'Ein Heldenleben' met een sterk naar voren dringende dynamiek en een vlot, snel tempo in de opening die zo het orkest van zijn meest virtuoze kant laat horen. Strauss zou Strauss niet zijn als deze uitvoering echter ook geen ruimte liet voor grootsheid en delen als 'Des Helden Friedenswerken', met langgerekte climaxen kunnen behoorlijk magistraal klinken. Met het oog op de vlotte opening is het opmerkelijk dat ook de slagveldscène in 'Des Helden Walstatt' wat gezapig inzet – een verschil met de hyperactieve en bijzonder theatrale recente opname van Simon Rattle en de Berliner Philharmoniker (EMI 0946 3 39339 2 7) maar Weller drijft het tempo al vlug op en stuurt het Nationaal Orkest van België met bravoure door Strauss' dikke polyfone weefsel.
Klein minpuntje is dat de strijkers van het Nationaal Orkest van België in de hoogte wat al te scherp gaan klinken. Dat effect wordt nog meer in de verf gezet doordat de violen op deze opname sowieso al vrij ijl klinken en dat neemt wat glans weg uit Strauss' epische hoogtepunten. De strijkers zijn in de balans ook wat prominenter op de blazers, tenzij die laatsten duidelijke soli te spelen hebben. Zo komt het dat de houten bijvoorbeeld scherp afgelijnd genoeg overkomen in de tweede sectie ('Des Helden Widersacher') maar op grootse 'tutti' passages het duidelijk de strijkers zijn die de uitvoering dragen en de blazers in de balans wat naar de achtergrond dringen. Ook de – overigens erg kundig gespeelde – razend moeilijke vioolsolo komt wat atypisch sterk naar voren in vergelijking met andere passages.
In 'Des Helden Friedenswerke' komt een hele resem citaten uit eerdere werken van Richard Strauss naar voren (niet uit de 'Burleske' echter) maar het is wat jammer dat Weller zich niet meer inzet om het karakter van elk citaat herkenbaar te maken: waar is het koddige karakter van de Sancho Panza in het 'Don Quixote' citaat? Zelf het exuberante van de iconische 'Don Juan' melodieën moeten het met wat minder overtuiging stellen om in een vrij uniform idioom te passen.
Toch blijft dit een erg overtuigende uitvoering van 'Ein Heldenleben', geleid door een man die Strauss zelf nog gekend heeft. En de 'Burleske' waarmee 'Ein Heldenbelen' contrasteert, blijft een vrij unieke kans om dit zelden gespeelde werk van Richard Strauss eens van naderbij de bekijken.
Meer over Richard Strauss
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
