De reputatie van Richard Strauss rust op een tiental symfonische gedichten die hij tijdens de eerste helft van zijn leven schreef en waarin hij de grenzen van het negentiende-eeuwse symfonische orkest aftastte, wat omvang en technische mogelijkheden betreft. Het zal dan ook geen verrassing zijn dat ook de vijftien opera's die hij schreef een inventieve, uitgebreide en virtuoze orkestpartij bezitten. Er werden dus verscheidene suites gedistilleerd uit de bühnemuziek die Strauss schreef en op deze plaat wordt de bekendste van die suites (die uit 'Der Rosenkavalier', een opera uit 1911) gekoppeld aan het energieke orkestrale essay 'Don Juan' en het langere symfonisch gedicht 'Also Sprach Zarathustra'.
Over het algemeen komt 'Also Sprach Zarathustra' het beste over: misschien omdat goede opnames ervan eerder zeldzaam zijn in vergelijking met de twee andere werken maar zeker ook omdat het orkest hier Strauss' emoties het eerlijkst weergeeft. Luister maar naar de gevoelige manier waarop 'Von den Hinterweltlern' uitgevoerd wordt, vrij van bombast. Edo Waart begrijpt hier perfect welke dosis muzikaal theater deze muziek kan gebruiken voordat hij kitsch begint te klinken.
Don Juan komt daarentegen wat zwaar over. Het gedurfde, energieke werk daarmee een vierentwintigjarige Richard Strauss zichzelf in de schijnwerpers werkte is hier nog steeds een uithangbord voor wat het orkest technisch aankan maar het stormachtige, overrompelende aspect van de muziek doet het soms maar op halve kracht.
De 'Rosenkavalier' suite is een leuke afsluiter, vrolijk, onbezorgd en af en toe melancholisch, in tegenstelling tot de ernst van 'Also Sprach Zarathustra'. Maar net als bij 'Don Juan' geldt ook hier dat er met Strauss' opzet veel was kunnen gegaan. Het hemels mooie duet van Oktavian en Sophie waarnaar eventjes wordt verwezen aan het eind van de suite komt heel sensueel over (let op de mooie fluwelen klank die de strijkers van het Radio Filharmonisch Orkest hier maken) maar de Weense walspassages leggen vaak teveel nadruk op orkestraal geweld. Jammer dat net die Weense verfijning die soms wat vreemd kan aandoen in 'Also Sprach Zarathustra' maar door orkest en dirigent wel feilloos wordt weergegeven hier soms afwezig blijkt.
Het Radio Filharmonisch speelt met een erg snelle, wijde vibrato, zelfs als men vergelijkt met andere orkesten want de praktijk om (te) veel vibrato te gebruiken is geenszins zeldzaam. Toch blijft haar strijkersgroep geraffineerd klinken en dat doet soms wonderen voor de dun georkestreerde delen uit 'Also Sprach Zarathustra'. De SACD kwaliteit van de opname zorgt voor grote dynamische verschillen en dat laat het orkest toe om bijna onhoorbaar zacht te gaan als dat moet – 'Von der Wissenschaft' is daar geen slecht voorbeeld van. Een knappe, uitdagende vioolsolo in 'Das Tanzlied' verdient een extra woordje lof...
Al hebben 'Don Juan' of de 'Rosenkavalier' suite, ondanks een verdienstelijke uitvoering al beter geklonken, toch vormt deze uitgave een erg bevredigend geheel, dankzij de kwaliteit van het Radio Filharmonisch Orkest en de elegante, knap gebalanceerde uitvoering van 'Alzo Sprach Zarathustra', een werk dat in de handen van anderen vaak een ondoordringbare orkestrale jungle blijft maar hier heel transparant en verstaanbaar gebracht wordt.
Meer over Richard Strauss
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
