Mogen debuteren bij ECM en meteen namen als Jason Moran, Drew Gress en Nasheet Waits kunnen meetronen naar de studio, het is niet iedereen gegeven. Ralph Alessi is dan ook niet iedereen, hoewel hij ondertussen met ongeveer iedereen gespeeld heeft. De vijftig net gepasseerd heeft de Amerikaan er al een aardige carrière opzitten, in de eerste plaats als sideman bij onder meer Steve Coleman, Uri Caine, Ravi Coltrane en Don Byron. Vijftien jaar terug nam hij een eerste plaat op als bandleider en ongeveer een decennium later was 'Cognitive Dissonance', de eerste worp van dit kwartet, een feit. Het klikte, het kraakte, het kriebelde, en dus blikte de band inmiddels 'Baida' in, een atmosferische trip doorheen tien van Alessi's composities. Een trip die overigens iets spiritueel heeft, en dat niet alleen omdat de rit met een reprise van 'Baida' min of meer eindigt waar die begint, maar vooral omwille van het register waarin de musici elkaar opzoeken. Met deze ritmesectie is het namelijk een koud kunstje om de gemoederen te verhitten, ware het niet dat er voor een veel sluipender aanpak wordt gekozen, in plaats van via het grove geschut de toehoorder te overweldigen.
Sommige albums zouden met een waarschuwingssticker in de rekken moeten belanden, omdat hun innerlijke wereld zich niet in de eerste dagen of weken blootgeeft. Precies zo is het met 'Baida'. Aan de oppervlakte gaat het om een melancholische plaat waarin Alessi zelf voortdurend het voortouw neemt, door zijn zacht geblazen, lyrische hersenspinsels op Morans aftastende oppervlak te laten gedijen of het rustig tussen Waits' ritselende drums te nestelen, zoals in het schitterende 'Sanity' het geval is. Uit dat nummer blijkt ook dat het onderscheid tussen improvisatie en begeleiding enigszins komt te vervagen. Zo geeft Moran er de aanzet tot een solo, die hij echter afbreekt nog voor er een waar hoogtepunt komt. In 'Shank' gaat de pianist nog een stap verder, maar ook hier blijft de voltooiing uit. En dan komt het: eenmaal weken maanden zijn geworden, geeft 'Baida' zijn geheim in zekere mate prijs. Wat betekent de term "solist" nog binnen een album dat van A tot Z een groepsgebeuren is? Zou Moran zich in 'I Go, You Go' – overigens een veelbetekenende titel – kunnen lanceren als Waits er zijn groovende laag niet onder zou draperen? En wat zou het nummer te betekenen hebben als Alessi er zelf, in een bijna gestamelde stijl, geen ietwat krakkemikkige melodie aan zou toevoegen?
Precies dat is het mooie aan 'Baida': de afzonderlijke geledingen worden één geheel en elke gedachte lijkt er een te worden van het kwartet. Uiteraard geven spanningen binnen een band dikwijls een beklijvend resultaat, maar hier is de beklemming intrinsiek. Precies omdat er geen meningsverschil in de lucht hangt, klinkt Alessi's ECM-debuut waarlijk bevrijd. Het is een vrijheid waar de muzikanten van profiteren: niet door de atmosfeer vrij van wrevel aan te grijpen om lui voor gemakkelijke oplossingen te kiezen, maar precies om een nu eens onheilspellend, dan weer unheimlich, dan weer dromerig stuk klankpoëzie mee te boetseren. Nee, wild worden van 'Baida' zit er niet in. Of het zou een cerebrale wildheid moeten zijn, de wildheid van iemand die na een driedaagse mediteren terug de werkelijkheid opzoekt. Alles is anders, alles is in beweging, maar er is evenwicht. Geen gezapig evenwicht, maar een vol deining. Een fascinerende plaat dus, van het begin tot het einde, dat – hoe zen kan een album zijn? – opnieuw het begin inluidt, dat echter onvermijdelijk anders klinkt dan het begin een uur voordien.
