Polar Bear is een Londens collectief onder leiding van Sebastian Rochford, drummer en bezitter van een enorme haardos. 'Held on the Tips of Fingers' is de tweede plaat van de vierkoppige band die voor deze nieuwe cd een samenwerkingsverband aanging met geluidskunstenaar Leafcutter John. Meer nog dan met hun eerste plaat werpt Polar Bear – en met hen vele andere nieuwe bandjes die onder de categorie 'jazz' worden geschaard – de vraag op of dit nog wel jazz is.
Na het korte openingsnummer dat onder de bliepjes en ruisen van Leafcutter John herinneringen oproept aan de oude jazz funèbres uit New Orleans (de muziek waarmee de doden naar hun laatste rustplaats werden begeleid), lijkt de muziek steeds verder van de jazz verwijderd te raken. Het klassieke jazzschema thema-improvisatie-thema is hier volledig afwezig en alhoewel er voor de saxofonisten en de elektronica van Leafcutter voldoende ruimte overblijft om binnen bepaalde grenzen te improviseren, blijft het ritme onveranderd dwingend. Polar Bear staat hierin overigens niet alleen. Ook andere jonge bands, zoals het ruige trio The Bad Plus, hebben zich toegelegd op andere structuren. Bij die laatste band speelt rockmuziek een grote rol. Polar Bear heeft zich eerder toegelegd op de volksmuziek uit de Balkanregio. Snelle pulserende ritmes worden vergezeld van korte, maar slepend gespeelde melodieën, waardoor er een interessant spanningsveld ontstaat tussen de triestige sfeer van de saxen en de jachtige ritmesectie: fanfare in de disco. Die spanning resulteert hier en daar in ontsporende saxofoons en interfererende elektronica, die evenwel in bedwang worden gehouden door het allesoverheersende ritme.
De muziek van Polar Bear is dwingend en mist wellicht het voor de jazz essentiële gevoel van vrijheid. De ritmesectie die traditioneel een van de gesprekspartners is, is hier bijna een dictator geworden, zij het een vriendelijke. Deze muzikanten diepen bovendien de composities niet uit, zoeken niet de complexiteit in razendsnelle Coltrane-achtige verkenningen van toonladders, zoeken niet de intimiteit van Miles Davis en ontwrichten niet als Ornette Coleman en de aanhangers van de freejazz. En toch hebben ze al deze stijlen gehoord en verwerkt en eisen ze met alle recht een plek op in de jazz. De meeslepende ritmes en uiterst aanstekelijke melodieën doen wat catchy popmuziek met een mens kan doen en toch heeft de luisteraar niet het idee met een 'mindere' vorm van jazz te maken te hebben. Bij momenten zijn de partijen van de beide tenorsaxen bijvoorbeeld wél complex en zijn de elektronische geluiden wél ontwrichtend. De doorzichtige opbouw van de muziek is kortom een bewuste keuze.
De track die het beste illustreert wat deze nieuwe vorm van jazz kan zijn, is 'Argumentative'. In dit nummer klinkt de kennis van de jazzgeschiedenis door, maar de muzikanten gaan brutaal met die geschiedenis om. Ze zijn recht door zee, overtuigend, razendsnel, virtuoos en dan weer haast provocerend eentonig. Maar boven alles is dit nummer een zelfverzekerde interpretatie van het genre waarin deze band een plaats opeist. Het is evenzeer een discussie met de oude jazz als met zichzelf en dus is deze muziek alles wat de jazz zou moeten zijn: communicatief en uitdagend.
Meer over Polar Bear
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
