Een nieuwe lente, een nieuwe band, dat moet de Amerikaanse saxofonist Ken Vandermark gedacht hebben. Dankzij zijn achtdaagse werkweek had hij nog wel een gaatje voor een nieuw project, dus maakte hij in mei 2011 met het kwintet Platform 1 opnames die een klein anderhalf jaar later op het Clean Fead label verschijnen.
Vandermark is hier in mooi gezelschap, met muzikanten die net als hij lekker jazzy kunnen klinken, zonder zomaar traditioneel te worden. ‘Takes Off’ van Platform 1 klinkt dan ook direct en toegankelijk, maar laat ruimte voor collectieve improvisaties. Die worden echter mooi gekaderd binnen strakke of minder strakke composities en wervelende, zangerige of mistige thema’s waarbij de dissonante, soms haast claxonachtige arrangementen niet gemeden worden.
Buiten drummer Michael Vatcher draagt iedereen composities aan. Trombonist Steve Swell heeft duidelijk een zwak voor grillige en nerveus zigzaggende thema’s die het homoritmische spel van de blazers op de proef stellen. Trompettist Magnus Broo levert enkele stukken aan die meer dan vettig knipogen naar de traditie: ‘Portal #33’ klinkt als Duke Ellington 2.0 en in ‘Dim Eyes’ loopt zelfs een latin brass band rond.
Mede hierdoor bestrijkt de band een stevig scala aan sferen en emoties. Er kan bij momenten stevig doorgetrokken worden, maar muzikaal machogedrag is niet aan de orde. Zelfs in de gezamenlijk geïmproviseerde stukken mag de verfijning doorschemeren, zoals te horen is in ‘Deep Beige’ van bassist Joseph Williamson. Het is Michael Vatcher die hier met zachte stokken de sfeer zet onder dissonante wolkakkoorden van de blazers. De delicate sfeer blijft bewaard wanneer Vandermark, Swell en Williamson later ijlere atmosferen opzoeken om vervolgens de bassist alleen achter te laten. Met een brede melodie in de blazers belandt de groep tenslotte in Swells ‘For Derek’s Kids’ waarbij Swell growl effecten levert, af en toe geprikt door korte tussenkomsten van zijn collega blazers.
De finesse in het spel van Vatcher is ook elders een bepalende factor, net als het donkere geluid van Williamson (die helaas in het schitterende, lichtvoetig schuifelende ‘Stations’ van Vandermark zijn intonatieproblemen niet kan wegstoppen). Het evenwicht in de zachte passages is indrukwekkend: iedereen heeft genoeg kracht en fijnbesnaardheid om te voelen wat wanneer kan of niet. Magnus Broo heeft dan misschien niet de ijzersterkte toon van sommige van zijn collega’s, maar zijn grillige melodielijnen geven hem hier een speciale, alternatieve zeggingskracht. Swell staat geregeld op het randje van scheuren, maar kiest voor ontwikkelende solo’s zonder te vluchten in bruut machtsverstoon. Vandermark tenslotte is vooral op klarinet zijn genuanceerde zelve, waar hij op tenorsax gevoelig holler en houteriger klinkt, alsof hij onder vrienden een imitatie van een alles goed bedoelende rhythm-and-blues saxofonist neerzet.
Hoogtepunten zijn er op deze cd meer dan genoeg: van de uitgebalanceerde en fragiele groepsimprovisaties tot de kolkende groepsdynamiek in ‘Compromising Emanations’. ‘Takes Off’ is een cd die vlot genietbaar is, zonder dat er ergens muzikale toegevingen gedaan worden: een geslaagde muzikale evenwichtsoefening tussen compositie en improvisatie, energie en latente spanning, fascinatie voor geluid en muzikaal materiaal.
