Dat Tchaikovski meer dan tien opera's geschreven heeft, weten weinigen. Buiten 'Picque Dame' en 'Eugene Onegin' is zijn operarepertoire nagenoeg onbekend. Jammer, want deze opera's bevatten een weelde aan mooie melodieën en inventieve composities. Op deze cd staan tussenspelen, dansscènes, ouvertures en andere kleine symfonische werkjes van Tchaikovski.
Eén groter symfonisch werk staat ook op deze plaat: het symfonische gedicht 'Fatum', een nagenoeg onbekend maar archetypisch werk, maar bovendien eentje waar Tchaikovski niet bijzonder tevreden over was. Hij vernietigde de score na enkele opvoeringen, en het origineel werd pas na zijn dood weer bij elkaar gepuzzeld, aan de hand van nagelaten orkestpartijen. Het gaat, zoals zo vele symfonieën, van start met een typisch 'lotsmotief', waar de latente dreiging vanaf druipt. Enkele mooie lyrische passage, met zeldzame soli voor sommige blazers, worden vlot en zachtjes gespeeld, terwijl een onheilspellende passage, laag en snel in de strijkers, verrassend vernieuwend klinkt – als iets wat zijn gelijke niet kent in andere werken van Tchaikovski. Dezelfde dreigende sfeer vindt de luisteraar ook terug in de ouvertures tot 'Picque Dame' en 'The Voyevoda'. De introductie van 'The Enchantress' is een ander verhaal. De sfeer is doordrongen van dezelfde magie als 'De Notenkraker', met zachte houtblazers en strijkers. Grootse climaxen opbouwen, zoals een dirigent als Valery Gergiev graag doet, doen dirigent en muzikanten hier echter niet. Typische spanningsbogen, zoals Tchaikovski die in zijn symfonieën ook gebruikt, en het geleidelijk aan opbouwen naar een overdonderende climax, klinken dan ook een beetje zwakjes. Hierdoor wordt het gevaar van al te bombastische muziek vermeden, dat is waar, maar als luisteraar blijf je ook wel wat op je honger zitten. Daarentegen klinkt de muziek wel altijd direct, met pakkende tempi.
De sterkte van de cd ligt echter in de vele Russische dansen uit de verschillende opera's. De bekende 'Gopak' uit 'Mazeppa', met zijn kenmerkende snelle, energieke begeleiding wordt vrolijk en opgewekt gebracht, zonder de emotionele balast die Tchaikovski's andere muziek kenmerkt. Cimbalen, triangel en bas drum ondersteunen de muziek krachtig genoeg, terwijl de dansen een natuurlijke charme bezitten die direct aanslaat. De 'Danse Russe' of 'Danse des Cosaques' uit 'Cherevichki' tonen Tchaikovski van een zeldzame humoristische kant.
Dit is een leuk cd'tje om minder bekende muziek van Tchaikovski te ontdekken. Deze kleine stukjes muziek zijn misschien niet het beste wat Tchaikovski ooit geschreven heeft, maar waar vind je ze anders samen op cd? De uitvoering is in orde, zonder dat de vonken er meteen van af vliegen. Kortom, geen hoogvlieger, maar gezien de prijs best de moeite waard.
Meer over Piotr Ilyich Tchaikovski
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
