Boulez is enkele dagen geleden tachtig geworden en dat moet gevierd worden, dachten ze bij Deutsche Grammophon, want voor dit jaar werden vier nieuwe Boulez-cd's klaargestoomd, waarvan twee met werk van de oude componist zelf. Op deze plaat staan Boulez' drie pianosonates, met de jonge Finse pianist Paavali Jumppanen achter de piano.
Terwijl de eerste twee sonates eigenlijk jeugdwerken zijn, (de tweede sonate was Boulez' eerst uitgegeven compositie), is de derde sonate het werk van een erkend componist die al zulke belangrijke werken als 'Le Marteau sans Maître' op zijn naam had staan. Typisch voor deze drie sonates en vooral dan voor de laatste, is de complexe structuur die de verschillende secties onderling verbindt. In deze derde pianosonate laat Boulez de uitvoerder grotendeels vrij op welke manier hij de verschillende geledingen rangschikt. Zo is het goed mogelijk dat enkele afgeleide of gevarieerde delen voorafgaan aan de oorspronkelijke muzikale gedachte. Het eerste deel van de sonate ,(Boulez spreekt niet over 'mouvement' maar over 'formant'), bestaat dus uit een hoofdgedachte en drie verregaande variaties erop, die als een aaneensluitend geheeld gespeeld moeten worden. In deze uitvoering komen de drie variaties echter eerst, met pas aan het eind het oorspronkelijke idee.
Een belangrijk kenmerk van Boulez' muziek is de vernieuwende manier waarop hij met klankkleuren omgaat. Zo doet het spel van de piano, doorheen de drie sonates, nu eens aan een vibrafoon, dan weer aan een harp, klavecimbel of zelfs aan een gamelan denken. Deze brede waaier van kleuren maakt Boulez' werk, ondanks zijn complexe structuur en hermetisch taalgebruik, goed beluisterbaar. Dit kleurgebruik is goed te beluisteren in het tweede deel van de eerste sonate bijvoorbeeld. De tweede sonate is gebouwd rond een erg klassiek vierdelig grondplan, maar de extroverte, soms agressieve klank, met zijn quasi willekeurige plaatsing van noten geeft de muziek een ronduit destructief karakter. Toch is dit het meest verstaanbare werk op de cd, want met zijn contrasterende delen en vertrouwd klassiek aandoende retoriek en spanningsopbouw kijkt de sonate evenzeer terug op het verleden als naar de toekomst.
Pianist Paavali Jumppanen interpreteert deze werken op een manier die duidelijk maakt dat hij geen onbekende is met de muzikale avant-garde. Elke nuance en elke schijnbare willekeurigheid worden vlot en verstaanbaar uitgevoerd. Voor liefhebbers van moderne muziek is dit beslist een geschenk uit de hemel!
Meer over Pierre Boulez
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
