Onze kleinere gemeenten hebben nog steeds hun eigen trouwe harmonies en fanfares maar in de grotere steden ligt dat helaas anders. Wie daar de voorbije jaren naar grote muziekevenementen trok, stelde vast dat deze leegte de jongste jaren steeds vaker opgevuld wordt door een hele keur aan Balkanorkestjes van eigen bodem. De invloed van Orchestre International du Vetex is daar zeker debet aan. Wat begon als een sociaal-cultureel project, een samenwerking tussen de steden Kortrijk, Doornik en Rijsel, groeide vooral onder impuls van de West-Vlaamse trombonist en “sociale magneet” Ruben Deprez (o.a. Va Fan Fahre en Dolfijntjes) en de Franse trompettist/componist Thomas Morzewski uit tot een volwaardig orkest. Voor hun zesde verjaardag kwam deze ‘Mix-Grill’uit, een box met boek, live-cd en –dvd en een docu-dvd.
De cd, een live-opname op verschillende locaties in binnen- en buitenland, is per definitie overbodig. De Vetex, zoals ze vaak verkort wordt genoemd, slaagde er op haar twee studio-cd’s als geen ander in om te klinken alsof ze live in ‘s luisteraars woonkamer of auto spelen. Overbodig is echter iets anders dan flauw, de ziel van de groep komt zelfs nog een fractie beter aan de oppervlakte, maar dit schijfje is geen must voor wie de rest al bezit. Naast de oude nummers, weliswaar in een versnelling hoger, vier tracks uit het debuut ‘Le Beau Bazar’ en vijf uit ‘Flamoek Fantasy’, zijn er nog twee traditionals, afsluiter ‘Moj Dilbere’ en het door Jelena Milusic rustige, melancholisch gezongen ‘Djelem, Djelem’, het feestgedruis van ‘Black Hat’ (van de hand van de Servische maar perfect Nederlandstalige gastaccordeonist Ivica Vucelja) en het niet eerder verschenen derde deel van ‘Vetex On Fire’.
Dvd ‘Balkan Banquets’ is de weergave van een liveoptreden op 11 mei 2010 in de Kortrijkse Stadsschouwburg, en dat is een vreemde keuze: tijdens een optreden van Vetex is het quasi onmogelijk om te blijven stilzitten maar in de dwangbuis die zo’n zaal is, kan men amper anders. Hoewel de open lucht en meer bepaald een imaginair podium op straat of aan een grensovergang de ideale biotoop voor hun vormt, kan deze onwennige situatie de pret niet bederven. Het concert was een project in samenwerking met het Etnofest-festival in het Servische Subotica en Bosnische Mostar World Music Center en hiervoor werd de bezetting aangevuld met enkele Bosnische en Servische musici. Het bevat behalve het vertrouwde repertoire nogal wat nieuw materiaal: van de zestien tracks zijn er niet minder dan dertien die niet tot het vertrouwde repertoire behoren. De muzikale meerwaarde zit hem echter minstens evenveel in de gastmuzikanten, waaronder Vucelja en Milusic. In het liefdesliedje ‘Mostarski Ducani’, gezongen door Vucelja, spelen de trompetten een glansrol. ‘Sta Ces Da Mi Das’ is bijzonder opzwepend met een sterke performance van Milusic terwijl ‘Jovano’ erg oosters aandoet. Het sfeervolle ‘Tarantella No.2 La Dottoressa’ van Morszewski moet echter niet onderdoen en bevat tevens een heerlijke cadens van de bastuba door Tobe Wouters, die vervolgens samen met sousafoon Dries Degrande voor nog wat multiphonics zorgt. Videokunstenares Adela Jusic zorgde voor de korte filmpjes die tijdens de voorstelling werden geprojecteerd.
Voor de fans en iedereen die in de achtergrond van De Vetex is geïnteresseerd de docu-dvd annex roadmovie ‘Balkan Souvenirs’ het interessantste onderdeel. Behalve sfeerbeelden van de vele reizen, komen al dan niet ex-bandleden aan het woord die flarden uit dit verhaal vertellen. Tevens komt in ‘Het Geheel Is Meer Dan De Som Van De Delen’ de werking van zo’n ensemble ter sprake, alsook hoe sommige groepsleden aansloten of weggingen. Terwijl de meeste leden hun leven volop uitbouwden met huis, wederhelft en/of kindjes, verloren ze met Giorgio ook hun marketingman. Orchestre International du Vetex blijft zowel het gros van hun inspiratiebronnen als hun navolgers echter een stapje voor. Niet alleen is er de technische vaardigheid van de muzikanten en het componeertalent van vooral Morzewski, maar tevens eet dit ensemble van meer walletjes dan alleen diverse Balkanstijlen. Zo hebben ook Italiaanse, Latijns-Amerikaanse en Joodse stijlen de muziek beïnvloed. Loes Coolen (ex-dwarsfluit, nu trompet) en accordeonist Jean-Baptiste Lison noemen het wereldmuziek die door de mangel is gehaald. Allemansvriend Deprez, die tussendoor vlekkeloos een fragment uit ‘Als Ik Zing’ van Willem Vermandere citeert, beschouwt het publiek als geslotener in het noorden, enthousiaster naar het zuiden van ons land, terwijl in Zuid-Oost Europa het publiek met een ware punkrockattitude uit zijn dak gaat. In het deel ‘Balkan Banquets’ wordt dieper ingegaan op een uitwisseling tussen Vetex en enkele Oost-Europese muzikanten waaronder de al genoemde Ivica Vucelja. Ook de gevolgen van de oorlog komen in beeld, zoals de littekens in bv. Mostar, dat midden in de vuurlinie lag. De Bosnische Adela Jusic wijst vooral de smerige rol van de media met de vinger, die de onderlinge angsten van de verschillende gemeenschappen na de dood van Tito sterk uitvergrootten. Met Piet Lareu is er een kort interview over de heropleving van Sarajevo, maar het meest pakkende is wat een geëmotioneerde Jelena Milusic vertelt over haar gedwongen vlucht naar Canada en haar terugkeer tien jaar later. Accordeonist/componist Ivica Vucelja uit het al even erg geteisterde Novi Sad vertelt dan weer uitvoerig over de repertoirekeuze voor Balkan Banquets, traditionele liedjes aangevuld met aanstekelijke songs en enkele nummers die hij voor Balkanto Vero schreef.
Het boekje ten slotte werd samengesteld door accordeonist Jean-Baptiste Lison en bevat een massa sfeerfoto’s met ultrakorte situerende verhaaltjes. Centraal staat het tourleven, dat nu eens het toppunt van vrijheid en avontuur is en dan weer uitputtend. Het bijgevoegde lijstje van alle aangedane plekken waar ze speelden, blijkt echter onvolledig: zo zag ondergetekende de band live in Lichtervelde maar dat staat niet op de lijst. Al bij al heeft het wat weg van een pocketversie van het fameuze tourboek van Mano Negra uit 1994: beknopt, maar zeker niet minder ontroerend. En laat het net dat menselijke trekje zijn dat deze hele box een warme meerwaarde geeft: net als een goede roman, strip of plaat blijven cd, dvd’s en boek boeien en groeien ze bij elke beleving ervan.
