Enkele jaren geleden besloten vier Zwitserse muzikanten hun oude, bijna vergeten band nieuw leven in te blazen met enkele reünieconcerten. Begin jaren tachtig en na slechts een handvol albums hadden Urs Leimgruber, Christy Doran, Bobby Burri en Fredy Studer de stekker uit OM getrokken. Ongeveer een kwarteeuw later stond de groep opnieuw op de planken en dat met een heel ander gezicht dan voordien.
Het Zwitserse OM een cultband noemen is wat overdreven, maar dat het kwartet een eigenaardige plaats inneemt in de Europese jazzgeschiedenis van 1972 tot 1982 kan niemand ontkennen. Tegenwoordig wordt de groep nogal makkelijk in de stoffige fusionhoek geschoven, wat ze te danken heeft aan de lange kosmische jams op albums als ‘Rautionaha’ en ‘Cerberus’. Maar ook hun samenwerking met Weather Report-percussionist Dom Um Romão zal daarop ongetwijfeld invloed hebben gehad. Wat echter vaak vergeten wordt is dat OM het eigen fusionrecept vermengde met elementen uit de freejazz en vrije improvisatie, wat bijvoorbeeld van ‘Kirikuki’ een licht fantastische maar schizofrene plaat maakte. Instrumentaal gefreak was bij hen dan ook niet te reduceren tot technisch fetisjime, zoals in het fusiongenre wel vaker de norm was, maar eerder het gevolg van hun streven naar een originele en oprechte muzikale expressie.
Dat kenmerk is zowat vijfentwintig jaar later de grote overlever, terwijl het fusionelement bijna compleet werd gedumpt. Voor sommige fans zal het waarschijnlijk een grote afknapper zijn geweest toen het kwartet in 2008 op het festival van Willisau met een vocaal nonsensnummertje aan het concert begon. Misschien wilden ze met dit statement wel duidelijk maken dat OM niet werd gereïncarneerd om nostalgische, maar wel om artistieke redenen. Nochtans had ECM in 2006 de groep nog onder de aandacht gebracht met een selectie uit hun fusionrepertoire via het album ‘A Retrospective’. Het contrast met het nieuwe OM kon daarom niet groter zijn.
De vacuüm getrokken snelwegen van geluid, waar saxofonist Urs Leimgruber en gitarist Christy Doran ooit hun lange melodieuze lijnen trokken zijn na al die jaren compleet aan flarden gereden. Hun instrumenten lijken hetzelfde lot te hebben ondergaan. Leimgrubers saxen klinken alsof ze vijfentwintig jaar lang in een vochtige kelder hebben gelegen. Zo vuil en ruw klinken zijn bijdragen gedurende zowat de hele set, wat eveneens geldt voor de gitaar van Christy Doran. Totaal verknipte partijen, microscopische geluiden die krassen, knorren, piepen en zuigen maken meteen duidelijk dat OM zijn muzikaal repertoire met schuurpapier heeft bijgewerkt. Er zijn nog wel die lange psychedelische jams, maar die worden de ene keer ingekleed met extreme uithalen op saxofoon en gitaar, zoals op ‘Part VI’, terwijl ze op een ander moment bijna door de vingers glippen omwille van het microscopisch karakter van de muziek.
Voor rock- en funkinvloeden is er nog steeds plaats maar dan wel in een gemuteerde vorm, getuige de stevige riffs en pompende ritmes van ‘Part VIII’ en ‘Part X’. Op die momenten vormen contrabassist Bobby Burri en drummer Fredy Studer, gezien het hoge improvisatiegehalte, opvallend vaak een eenheid. Hun ritmische patronen hebben een primitief en bezwerend karakter en laten bijgevolg alle ruimte voor de solerende Leimgruber en Doran die soms lijken te exploderen van creativiteit. De twee verrassen om de haverklap met onverwachte geluiden en emotioneel geladen passages, die soms wat verscholen zitten achter een ruwe korst.
Wat uit de versterker van Bobby Burri ontsnapt is meestal loodzwaar en nagenoeg muzikaal beton dat hardnekkig aan de speakers blijft kleven. Enkel wanneer hij de snaren aanstrijkt klinkt zijn instrument werkelijk als een contrabas, wat niet betekent dat er op zulke momenten conventionele partijen worden gespeeld. Dat wordt op het geweldige ‘Willisau’ namelijk tot een minimum beperkt waardoor het fusionverleden van deze groep wordt beperkt tot een voetnoot in een lang verhaal.
OM beleeft met dit live-album een heuse wedergeboorte in de schoot van de Europese vooruitstrevende jazz- en improvisatiemuziek. Het resultaat is nooit minder dan indrukwekkend en bijgevolg zijn gewicht in goud waard.
Meer over OM
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
