Het zijn acht kleine mysteries: Olivier Messiaens preludes, die hij kort na zijn twintigste schreef. Op zijn achttiende had hij zijn moeder (een dichteres) verlore, iemand die de jonge kunstenaar dichter bij het mysterie van het leven had gebracht. De prille religieuze natuurervaringen die de componist moet hebben geërfd via de blik van een vrouw die in haar poëzie de werkelijkheid bevroor en haar in de eeuwige gratie van de Franse taal vereeuwigde, vertaalden zich voor het eerst naar acht stukken voor piano solo. Het zijn verzuchtingen, verstilde momenten des levens. Licht dat onder een deuropening vandaan komt, een zwerm vogels die plotsklaps opvliegt, achtergebleven haren in een afgesleten tapijt. Het zijn muzikale herinneringen, al verdampt nog voor hun klank zich goed en wel heeft gevormd, getuigen van een wereld verborgen achter snaren, harmonie, notenwaarden en verdwaasde pedaalnoten. De miniaturen dragen titels als 'Chant d'extase dans un paysage triste' of 'Les sons impalpables du rêve'. In het afsluitende 'Un reflet dans le vent' vangt men al een glimp op van de mature Messiaen, of ziet men zelfs al veel meer dan dat. Men hoort er een voldragen genie in aan het werk, iemand die het pittoreske van Debussy heeft verinnerlijkt, en er de fundamenten, de splinters, de tot het bot afgekloven essenties van bij elkaar sprokkelt.
Met Gloria Cheng zit er een Messiaen-specialiste aan het klavier. Iemand die de partituren door en door kent. Interessant is om Cheng tegenover enkele gevestigde waarden te plaatsen, zoals Pierre-Laurent Aimard en Yvonne Loriod. Dan valt gauw op hoe aards de pianiste de preludes benadert. Ze raakt wel degelijk aan hun efemere, transcendente karakters, maar probeert ook hun directe muzikaliteit te vangen. Haar interpretatie doet daarom bij momenten nogal "pianistiek" en concreet aan, daar waar meer onaanraakbare sferen minstens even goed bij de acht klankgedichten passen. In zijn geheel gaat het echter om een bezwerende uitvoering, die nog steeds wonderbaarlijke schetsen zijn van wat de mens omringt. Met het korte 'Pièce pour piano et quatuor à cordes', pas geschreven het jaar voor Messiaens dood, doet het Calder Quartet zijn intrede. Het trekt de kaart van een ijzingwekkend geconcentreerd geluid, dat niet zozeer inzet op klank maar bovenal op scherpte. Het resultaat mag er overigens zijn, hoewel twee leden van het kwartet pas in Kaija Saariaho's 'Je sens un deuxième coeur' volledig kunnen laten horen waartoe ze in staat zijn. Woelige rimpelingen in een continu macaber oppervlak en onheilspellende geritsel in de verschillende lagen van het kwartet: wanneer Peter Sellars het werk van de Finse componiste duidt als de verklanking van een oorlogsdreiging, dan vallen alle puzzelstukken ineens in elkaar.
Niet voor het eerst blijkt echter dat Saariaho's muziek het programma overstijgt. Het tweede kloppende hart dat men in de nabijheid van het eerste voelt, is dat van een kind, verwerkt in de chaos en de vulgariteit van een onbestemde oorlog. De moeder is echter vastbesloten haar vrucht met taal de vrede aan te praten en het met het woord een toekomst te schenken. Hoopgevender kan een zo duistere, gehakkelde partituur eigenlijk niet zijn. De paradox schuwt Saariaho overigens niet. Evenmin in haar ballade en prelude voor solo piano, waarbij ze het instrument – zeker in dat laatste stuk – vanuit het verlangen om er verborgen klanken uit te halen, benadert. Ze is gefascineerd door wat er zou kunnen zijn, door de mogelijkheid die door de fantasie gegenereerd wordt. Anders dan de vergeestelijkte natuur bij Messiaen, verschuift haar onderwerp naar de droom en de metafysica van kleine, onooglijke ervaringen. Ze giet die in kwetsbare partituren, door Cheng met de grootste aandacht vertolkt. Het schimmenspel dat zich uit Saariaho's pen ontvouwt, lijkt op het lijf geschreven van een pianiste die zich al jarenlang zij aan zij met hedendaagse componisten in hun muziek verdiept. Dat Cheng met dit allesbehalve evidente repertoire een Grammy-nominatie voor beste instrumentale solo-uitvoering in de wacht sleepte, betekent overigens heel wat. 'The Edge of Light' verkent inderdaad grenzen, maar die van de vertolkster zijn daarmee echter nog lang niet bereikt.
