Dit jaar is het honderd jaar geleden dat een van de grootste componisten van de twintigste eeuw, Olivier Messiaen in Avignon geboren werd. De drie werken die hier opgenomen werden, behoren zeker niet tot zijn bekendste. Messiaen-dirigent Myung-Whun Chung, chef dirigent van het Orchestre Philharmonique de Radio France dirigeert zijn orkest in lezingen van twee vroege werken: de 'Hymne au Saint-Sacrement' uit 1932 en de 'Trois Petites Liturgies de la Présence Divine'. Religieuze muziek dus en vroege voorbeelden van het soort van mystieke extase waarnaar Messiaen in zijn latere werken bleef terugkeren. Waar de 'Hymne' nog voor klassieke orkestbezetting geschreven is, gaat Messiaen eigenzinnig zijn eigen weg op in de 'Trois Petites Liturgies', voor vrouwenkoor (kinderkoor op deze opname), drie fluiten, drie trombones, onder martinot (een soort van vroeg elektrisch toetsinstrument dat zowat Messiaens handelsmerk werd), piano en slagwerk. Exotisme is hier nooit ver weg: Messiaen liet zich in de sonoriteit van de instrumentale combinatie (en vooral in het gestemde slagwerk) door Indonesische gamelan-muziek beïnvloeden.
Het derde werk zijn de 'Couleurs de la Cité Céleste' een compositie die zijn première kreeg in 1964 en Messiaens eerste religieuze werk was in bijna twintig jaar. Het is een oogverblindende caleidoscoop van een werk, geschreven voor piano solo, drie klarinetten, koperblazers en slagwerk en geïnspireerd van begin tot einde op vogelgeluiden van een half dozijn exotische vogels. De koraalmelodie die doorheen het hele werk loopt is een moment van introspectie en daar toont Myung-Whun Chung zich een ervaren Messiaen dirigent die op de uiterst langzame frases een strakke spanningsboog kan hoog houden. Zo accuraat als dit werk klinkt, zo door en door romantisch neemt deze dirigent Messiaens 'Hymne' op: warmbloedig, vol passie en met brede bewegingen krijgt dit langere orkestwerk vorm.
De ondes martinot wordt wat op de achtergrond gehouden in de 'Trois petites Liturgies de la Présence divine' en terecht want net als het harmonium, kan dit instrument een veel betere indruk achterlaten als het louter voor kleur zorgt en niet al te prominent in de balans aanwezig is. De zang, door het kinderkoor Maîtrise de Radio France is het belangrijkst in dit werk, vandaar dat alle begeleidende instrumenten hier een stapje terug nemen. En wat een prachtige indruk maakt dit kinderkoor hier! Aan Messiaens complexe ritmiek in het snelle tweede deel mankeert werkelijk niets, geen moeizame nootplaatsing, geen hoorbare moeite met deze muziek maar een lezing die ongekend fris kan klinken. De hoge passages in het laatste deel 'Psalmodie de l'ubiquité par amour' brengen een heldere klank ten gehore maar niet zonder hardheid, waarbij je kunt horen dat dit werk eigenlijk voor vrouwenkoor werd geschreven. Myung-Whun Chungs keuze voor kinderkoor zorgt voor een engelachtige onschuld maar een ook voor een uitvoering die hoorbaar zwaar is voor deze jonge stemmen.
Een uitvoering door een van de grootste Messiaen specialisten ter wereld kan moeilijk teleur stellen. Bovendien zijn deze drie werken nog maar zelden op cd gezet wat deze plaat dan weer een aanrader maakt voor wie Messiaens onbekende werk wil ontdekken.
Meer over Olivier Messiaen
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
