Modern klassiek, een contradictio in terminis die niet enkel verwarring zaait wanneer ze in haar “juiste” context gebruikt wordt, maar die bovendien meer en meer opduikt in de hedendaagse popmuziek, waarbij de benaming dan, in al zijn irrelevantie, wijst op het arrangement van genres uit de pop en rock voor “klassieke” instrumenten (de strijkers bij uitstek). De uiterst consonante, etherische en minimalistische stijl van bijvoorbeeld Ólafur Arnalds, Jóhann Jóhannson, Sigur Rós en andere Ijslandse, Scandinavische of Oost-Europese consoorten (Pärt, Gorecki en de talloze new age koren) heeft immers weinig tot niets te doen met de “klassieke” muziektraditie van pakweg Bach tot Mahler -en nog minder met wat er daarna plaatsvindt.
‘… And they have escaped the weight of darkness’, het tweede album van de drieëntwintigjarige Ijslandse producer Ólafur Arnalds, sluit dan ook nauwer aan bij de muzikale clichés van de postrock (en ambient pop) dan bij wat men onder de noemer “modern klassiek” (of nog erger: “neo-klassiek”) zou kunnen verstaan. De aanwezigheid van strijkers en een sentimentele pianopartij is voor alle duidelijk géén criterium: het is namelijk de esthetica die het essentiële karakter van muziek bepaalt, niet de verpakking ervan.
Omdat elk nummer op het album éénzelfde opbouw kent, ongeveer even lang duurt, min of meer dezelfde bezetting heeft, dezelfde sfeer uitstraalt en er ook op vlak van harmonie weinig variatie te bespeuren valt, is het beter om de negen tracks als een geheel te beschrijven, waardoor bovendien een opsomming van de onverstaanbare Ijslandse titels vermeden wordt. Arnalds bouwt zijn muziek steeds volgens hetzelfde rechtlijnige proces op naar een climax, die hij vervolgens in al zijn melancholie weer laat wegkwijnen in de stilte. Dit proces wordt steeds gedragen door een door de componist zelf ingespeelde, minimalistische pianopartij die fungeert als een soort bindend ostinato doorheen de gehele song. Terwijl Arnalds’ kille pianoklanken zich ontwikkelen, krijgen ze de ondersteuning van enkele strijkers, die in unisono of akkoordisch worden ingezet (van polyfonie is er nooit echt sprake). Sporadisch treedt er een etherisch en kleurend elektronicagezoem op de voorgrond, of wordt een climax versterkt door een drum- en baspatroon. Dit alles baadt in een zeer tot extreem consonante mineurharmonie en meelijwekkend traag metrum, waarbij Arnalds veel aandacht schenkt aan sfeer, echo en klankkleur.
Deze formule klinkt mooi en onfeilbaar, maar niet alle van de vier- à vijf minuten durende songs zijn even overtuigend. Integendeel, de muziek die Arnalds produceert, moet het uitsluitend hebben van zijn “schoonheid” (in de enge zin van het woord), en zulke schoonheid heeft nogal snel de neiging om te vervallen in meligheid, sentiment en dus muzikale fastfood. Desondanks wekt de sfeer van ‘… And they have escaped the weight of darkness’ bij velen ongetwijfeld de nodige melancholie op en laat ze weemoedige beelden van desolate Ijslandse landschappen en bovenmenselijke sprookjestaferelen tot leven komen.
Meer over Ólafur Arnalds
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
