Een grote verrassing is het niet om ondersteboven te zijn van een ECM-plaat. Het label is er zijn hele geschiedenis lang immers in geslaagd zich te profileren tot een artistieke kweekbodem voor zowel jong talent als voor oudgedienden. Bassist Michael Formanek behoort ongetwijfeld tot de laatste categorie, maar omdat ‘The Rub And Spare Change’ zijn debuutalbum is als bandleider, valt hij ook onder de noemer “ontluikend talent”. Dat zijn naam niet uit de lucht komt gevallen, wordt geïllustreerd door de muzikanten die hij om zich heen wist te verzamelen. Pianovirtuoos en behekst musicus Craig Taborn neemt plaats achter het klavier en plaatst vanop zijn zitje een monumentale geluidsmuur waar de rest van de band gretig tegen op bokst. Tim Berne is als altsaxofonist prominent aanwezig, zowel in de bezwerende thema’s als in zijn hyperintuïtieve improvisaties die haaks staan op Taborns akkoorden. Gerald Cleaver, intussen ook furore aan het maken in onder meer het VIjay Iyer Trio, vervolledigt het kwartet, met brede drumpartijen, waar af en toe een laagje funk doorheen gemalen wordt.
De grootste kracht van ‘The Spare And Rub Change’ is ongetwijfeld het hechte samenspel. Het is ongelofelijk hoe intens de verschillende muzikanten op elkaar inspelen. Allemaal lijken ze hun eigen weg te gaan in de wilde groepsimprovisaties (zoals in het briljante ‘Tonal Suite’), tot plots weer duidelijk wordt hoe ze zonder veel omhaal gewoon inspelen op elkanders ideeën. Vaak zijn hun gezamenlijke keuzes wrang; zo maakt Taborn het Berne vaak nogal moeilijk, maar deze lijkt zich juist geïnspireerd te voelen door het beklemmende en stekelige kader waarmee Taborn diens improvisaties omkadert. Formanek en Cleaver lijken in verhouding tot Berne en Taborn overigens brave begeleiders, maar niets is minder waar. Vooral Formanek zoekt evenzeer naar interessante, onverwachte klemtonen en dat levert een dubbele spanningslaag: enerzijds het duo Berne-Taborn als strijdend gegeven, met daaronder een wankele constructie die het geheel overduidelijk intensiveert.
Bovenstaande klinkt dan misschien alsof het album hypercomplex in elkaar zit, maar wie met open oren luistert zal wellicht geen last ondervinden van het vrije karakter van deze muziek. ‘The Rub And Spare Change’ klinkt alles behalve evident, het omgekeerde (zoeken naar rationele complexiteit) is er evenmin bij. Jazzliefhebbers van alle slag zullen zich dus kunnen uitleven met deze nieuwe ontdekking, tenminste voor wie zijn jazz niet noodzakelijk voorspelbaar en voorgekauwd wil hebben. Dit album is en blijft immers een ontdekkingstocht. Het is misschien een cliché, maar telkens weer ontdekt de luisteraar nieuwe lagen, valkuilen, lyrische thema’s en kleine humoristische motieven. Hemels!
Meer over Michael Formanek
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
