De Russische componist Leonid Polovinkin (1894-1949) moet ongetwijfeld voorgesteld worden. De man bracht achttien jaar door aan het Moskouse conservatorium, aanvankelijk als piano- en directiestudent, later als docent orkestratie en analyse. Vanaf 1927 was hij verbonden aan het Central Children’s Theatre in Moskou waar hij zowel orkestdirigent als huiscomponist was.
Polovinkin schreef tijdens zijn carrière muziek voor verschillende bezittingen en dit in opvallend duidelijk afgebakende periodes: zijn vijf pianosonates schreef hij tussen 1924 en 1929, zijn negen symfonieën tussen 1929 en 1944, zijn vier strijkkwartetten in de periode 1944-1946.
Naast de vijf pianosonates en het pianoconcerto uit 1933 schreef Polovinkin een aanzienlijk aantal losse pianowerkjes.
Deze cd bevat een mooie selectie pianowerken uit de periode 1922-1936. De vijfdelige suite ‘Dziuba’ is opgedragen aan Nathalie Sats - directrice van het Central Children’s Theatre - en bevat muziekfragmenten uit één van de shows die Polovinkin componeerde voor het kindertheater. Met een beetje fantasie herkent de luisteraar theatertaferelen in de muziek - in de vele glissandi en snelle loopjes - maar in feite gaat het grootste deel van het achterliggende verhaal verloren. Deze muziek doet denken aan Prokofiev’s ‘Visions fugitives’ en Medtner’s ‘Skaski’. Beide bundels zijn puur muzikale sprookjes waarbij het verhaal - vaak gebaseerd op persoonlijke herinneringen van de componist - de luisteraar of uitvoerder ook grotendeels ontgaat.
De ‘Danse lyrique’ vindt net als ‘Dziuba’ zijn oorsprong in het kindertheater. Beide werken zijn behoorlijk ironisch, soms zelfs sarcastisch en klinken bedrieglijk licht. Naar alle waarschijnlijkheid verwijst ‘Les Attraits - Magniti’ eveneens naar een lang vergeten show uit het kindertheater. Het tweede deeltje van deze vierdelige suite bevat een mechanische drive à la Mossolov, terwijl de twee laatste deeltjes gebaseerd zijn op traditionele wijsjes.
Beide ‘Humoresque’s’ op de cd zijn een mix van spottende humor en lyriek en doen denken aan de fantasiewereld van Schumann en Brahms.
Polovinkin gaf de titel ‘Evénement’ aan zeven composities voor piano. Deze werkjes zijn ongetwijfeld bij de interessantste en meest persoonlijke van zijn composities.
In het algemeen bleef Polovinkin trouw aan de sonatevorm maar bij de vierde sonate omkaderen twee snelle delen een erg kort traag deel. De expressieve dissonanten en incidentele bitonaliteit in deze werken doen aan Prokofiev en Scriabin denken. Het tweede, chromatische sonatedeel bevat zelfs invloeden uit het pointillisme en de jazz.
Anait Karpova haalt met deze cd pareltjes van onder het stof. Deze jonge Russische pianiste weet de muziek van Polovinkin erg helder en transparant te fraseren. Interessant om weten is dat de eerder genoemde Nathalie Sats de overgrootmoeder is van Anait Karpova. Misschien wekte deze verwantschap haar interesse om deze muziek te vertolken. Afgezien van een suite voor twee piano’s - opgenomen net na Polovinkins dood in 1949 - blijkt geen enkele opname van zijn muziek te zijn uitgegeven, wat ongetwijfeld bijdroeg tot de verwaarlozing van zijn muziek.
Deze mooie verzameling wijst ons op het feit dat naast Rachmaninov en Prokofiev nog ontelbaar veel ontzettend interessante twintigste-eeuwse Russische pianomuziek onterecht genegeerd werd en wordt…
Meer over Leonid Polovinkin
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
