Leonard Bernstein stierf vijftien jaar geleden en misschien is het daarom dat Chandos hier een cd uitbracht met werken van deze Amerikaanse componist. Terwijl het grote publiek vooral het lichtere werk van Bernstein: 'Candide' en vooral 'West Side Story' kent, wordt hier zijn meer 'academische' kant belicht. Op de cd staan drie religieuze werken, namelijk de derde symfonie 'Kaddish', de Chichester Psalms en de Missa Brevis, die onderling nogal verschillen qua toon, stijl en bezetting.
Bernstein creëerde zijn derde symfonie naar de vorm van het joodse dodengebed waarnaar het vernoemd is, maar maakte de inhoud moderner door nieuwe tekst toe te voegen. Zo ontstond een soort van monoloog van 'de mens', die twijfelt over zijn aardse bestaan, gericht tot zijn schepper. Jamie Bernstein, dochter van de componist, herschreef op haar beurt de tekst nog tot een erg persoonlijke beschrijving van haar vaders geloofsvragen, en het is deze versie die op deze cd staat. Dit diepzinnige werk behoudt uiterlijk een vierdelige klassieke structuur van inleiding - rustpunt - scherzo en finale. Bernstein vertaalt muzikaal het spirituele argument uit het gebed tussen idealiteit en realiteit, tussen hoop en werkelijkheid naar een strijd tussen tonaliteit en atonaliteit. Deze tweeledigheid is niet beter te beluisteren dan in het derde deel, waar welluidende melodietjes en eenvoudige, consonante harmonieën in schril contrast staan met dissonante en minder toegankelijke polyfonie. Op enkele plaatsen neigt de symfonie naar musicalstijl toe, zonder echt goedkoop te worden. De Chichester Psalms, het volgende werk dat Bernstein zou schrijven, kan gezien worden als een oplossing van de problemen die in de derde symfonie gesteld worden. Hier vindt de luisteraar een vertrouwde Bernstein terug, met onregelmatige maar opzwepende ritmes en catchy melodieën. Terwijl de symfonie voor groot orkest, groter koor, sopraan solo en spreekstem geschreven is, worden voor deze hebreeuwse psalmen een kleine bezetting van koor, koperblazers, harpen en slagwerk gebruikt. Deze combinatie van instrumenten staat garant voor een uitbundige, levenslustige opening, maar het is vooral de jonge knaap Pablo Strong die aandacht verdient met een erg sterke solorol, boven een vredige harppartij. De Missa Brevis is dan weer voor a capella koor geschreven, met een karige slagwerkbegeleiding ,(alleen buisklokken spelen een grote rol). Dit is het enige werk op de cd dat op de Latijnse liturgie gebaseerd is, en Bernstein grijpt hier meer dan eens terug naar oude kerkgezangen. Het laatste deel, met zijn afwisseling tussen vrij gezongen solo's en snelle opwindende koorgedeeltes is een eerder zeldzaam toegankelijk moment in dit werk. Jammer genoeg stellen ook de BBC singers hier wat teleur, vooral wat tekstverstaanbaarheid en klankprojectie betreft.
Hoogtepunt van de cd is ongetwijfeld de symfonie, die een erg persoonlijke betekenis krijgt met Jamie Bernsteins nieuwe tekst. De Chichester Psalms worden bijzonder krachtig en met hoorbaar plezier uitgevoerd. Minpuntje is de Missa Brevis die, in de lange versie die opgenomen is, wat langdradig wordt.
Meer over Leonard Bernstein
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
