Kurt Weill (1900-1950) neemt in de muziekgeschiedenis een aparte plaats in. Samen met Bertolt Brecht staat hij symbool voor sociaal geëngageerde liederen en muziektheater. Hun eerste grote succes, 'Die Dreigroschenoper' (1928), staat centraal op deze opname. Naast fragmenten in verschillende uitvoeringen en een orkestsuite op thema's van de opera bevat deze cd ook nummers uit twee andere werken van Weill en Brecht, namelijk 'Mahagonny' en 'Happy End'.
Alle nummers van de cd lijden onder hetzelfde euvel: opnames uit 1930 of 1931 klinken naar 21ste-eeuwse oren uiteraard niet meer zo fris. Bovendien gaat er door de mono-opnames allicht wat verloren aan muzikale details. Wanneer men dat echter vergeet, vallen er een hoop interessante ontdekkingen te doen! Zo biedt deze cd één van Weills bekendste nummers, 'Die Morität von Mackie Messer', in vier (!) verschillende versies, waarvan één in het Frans. Het lied komt aan het begin van de 'Dreigroschenoper' en vertelt over moordenaar Mackie Messer (Mac, the Knife), de hoofdfiguur van het verhaal, die steeds maar weer weet te ontkomen. De combinatie van een steeds terugkerend stijgend motief met een draaiorgeleffect in het orkest - voor de constant wijzigende harmonische basis - schept verrassende kleuren die perfect samengaan met de tekst. De Duitse taal leent zich snel tot scherpte, wat in de versie gezongen door Bertolt Brecht tot op de spits gedreven wordt. Die tekstinleving, gecombineerd met subtiele tempoverschuivingen, maakt zijn versie snijdender dan de andere. De Franse vertaling, vertolkt door ene Mme. Damia, biedt een totaal verschillende, zij het eveneens interessante, kijk. De scherpe kantjes worden eraf geveild zodat het lied een verleidelijk nachtclubnummer lijkt te worden.
Het merendeel van de liederen wordt vertolkt door Kurt Weills vrouw, actrice Lotte Lenya. Haar bij deze opname nog heldere en ondoorrookte stem leggen een quasi pseudo-naïviteit in de nummers die ze zingt. Zo klinkt het lied van 'Seeräuber Jenny' bijna breekbaar op het moment dat ze vertelt over het schip dat de stad zal beschieten. Ook in het jaloezieduet, waarin Jenny en Polly strijden om Mackie Messer, is haar ietwat kinderlijke touch enorm treffend tegenover de vollere stem van Erika Helmke. Voor het lied van Alabama, dé hit uit 'Mahagonny', krijgt Lenya ruggesteun van een vocaal trio: 'The Three Admirals'. Kenmerkend voor dit nummer is het contrast tussen de ritmische strofe O show us the way..., die bulkt van de tegentijden, en het meer lyrische refrein O moon of Alabama.... De Mahagonny-medley, met operaorkest en –koor, haalt het refrein opnieuw aan, maar toont bij voorbeeld ook Weills kwaliteiten als orkestrator of zijn harmonische kennis. Scherpe dissonanten in de kopers geven het slotkoraal een hypnotiserend effect.
Tot slot mag de 'Kleine Dreigroschenmusik' niet onvermeld blijven. Deze minisuite voor blaasorkest verenigt vier van de belangrijkste thema's uit de opera. Het orkest van de Berlijnse staatsopera, gedirigeerd door Otto Klemperer, geeft er een mooie lezing van.
Deze cd biedt een prachtig historisch document van de eerste opnames van Kurt Weill. Een meer uitgewerkt tekstboekje had het feest volledig gemaakt...
Meer over Kurt Weill
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
