Khaira Arby is het nichtje van Ali Farka Touré, maar ze staat veel dieper in de rijke Malinese muziektraditie dan louter via haar bloedbanden. Op haar eerste internationale release ‘Timbuktu Tarab’ laat de nachtegaal van het noorden (zoals Arby in haar vaderland bekend staat) zich horen met een stevige stem die autoritair in de muziek aanwezig is, meestal in typerende vraag- en antwoordstructuren met een achtergrondkoor.
Onder de stemmen zit een rijke en borrelende onderbouw die naast authentieke instrumenten als de ngoni ook veel plaats laat voor elektrische gitaren en drums. Deze westerse inbreng – al decennia gebruikelijk in de Malinese muziek – zorgt niet noodzakelijk voor een verlies aan authenticiteit. Daarvoor heeft Arby’s muziek te veel oor voor de complexe ritmiek, de diepgang en vooral de variatie van de Afrikaanse muziekcultuur.
‘Timbuktu Tarab’ laat immers bijna evenveel gradaties van Arby’s muzikale wortels horen als er tracks op de plaat staan. Sommige composities drijven op een basispatroon dat van voor tot achter rechtdoor loopt, andere vertonen grotere of kleinere breuken die voor plotse veranderingen zorgen. Nog meer variatie ontstaat door de veranderende combinaties waarin de instrumenten worden aangewend en de (weliswaar beperkte) ruimte die andere grooves krijgen.
De deur wordt meteen opengesmeten met ‘Goumou’: een van de rijkst klinkende stukken dankzij de combinatie van elektrische gitaren met de traditionele instrumenten, de plotse versnelling en de complexe ritmiek. De track klinkt zo meeslepend dat die even goed op een cd van een psychedelische improvisatiegroep als Master Musicians of Bukkake zu kunnen staan.
In de volgende stukken wordt het contrast tussen westers en Afrikaans uitgespeeld. ‘Djaba’ klinkt met de prominente rol voor de ngoni het meest traditioneel, terwijl in ‘Dja Cheickna’ en ‘Tijani Ascofare’ de elektrische (bas)gitaren en de drums de overhand krijgen. Gebeurt dit in het eerste stuk nog met een gelaagde en beweeglijke Malinese ritmiek, dan overheerst in het laatste een reggaesfeertje. De gestapelde gitaarpartijen worden in de reverb gesopt en de ritmische onderbouw wordt bezadigder, alsof de muzikanten de gepijnigde hersenen van de luisteraar, halverwege de plaat, wat rust gunnen.
In het zonnige ‘Waidido’ mag de verpozing nog even duren, maar daarna zijn Arby en haar muzikanten meteen weer weg met de verraderlijk haperende ritmiek van ‘Delya’ en zowat alle nummers die dan nog volgen.
Met de complexiteit, oor voor het traditionele, een openheid naar het westerse en dit alles in een fragiele, maar prachtige balans zet ‘Timbuktu Tarab’ Khaira Arby in de lijn van de grote namen van de Malinese muziek. Fans van Toumani Diabaté, Bassekou Kouyaté en haar bloedeigen oom kunnen dit album niet zomaar laten passeren.
