Joie de vivre? Daarvoor moet men, wanneer het gaat om cinema, over het algemeen niet bij de Italiaanse neorealisten zijn. De beweging, wier zwaartepunt in de vijftiger jaren van de vorige eeuw ligt, was al over haar hoogtepunt heen toen Michelangelo Antonioni ‘La Notte’ inblikte, samen met ‘L'avventura’ en ‘L'eclisse’ een trilogie rondom het menselijk isolement. De cineast grijpt in die film de auto aan als metafoor voor hoezeer karakters Giovanni en Lidia gevangen zitten in de gevangenis van hun eigen huwelijk. Het troebele beeld dat Ketil Bjørnstads laatste opname voor ECM, getiteld ‘La Notte’, siert, is een legendarisch beeld uit de gelijknamige film. Nochtans is de cd niet bedoeld als soundtrack bij de cinematografische parel die in 2011 zijn vijftigste verjaardag vierde. Bjørnstad zag de opdracht die hij kreeg van het Noorse Molde International Jazz Festival als een uitgelezen kans om de muzikale frasen die zich in hem vormden bij het zien van deze klassieker uit te voeren met een band bestaande uit in totaal zes verschillende ECM-koppen. Hoezeer hun achtergronden ook uiteenlopen, ze delen een fascinatie voor lyriek. Dat bindmiddel is ook in Bjørnstads composities essentieel: uitgesponnen melodieën zijn het handelsmerk van deze Noorse muzikant, die overigens ook literair niet onverdienstelijk zou zijn.
Het spannendste moment van het album is allicht het aftastende begin, waarin naar de oorsprong van klank lijkt gevist te worden. Eenmaal het sextet deze heeft gevonden, kabbelt ‘La Notte’ ongeveer een uur door op een winnende (zeer emotionele!) formule vol zangerige improvisaties. Is celliste Anja Lechner vaak melancholisch, dan trekt Andy Sheppard eerder de kaart van de duizelingwekkende notenbuitelingen. Hij gaat zich in ‘II’ bijvoorbeeld te buiten aan een geëxalteerde solo, die schitterend voortborduurt op het weerbarstige gekreun dat Eivind Aarset in het eerste deel van het nummer al laat horen. Aarset, die in 2012 met ‘Dream Logic’ al een boeiend debuut bij ECM afleverde, is de muzikant die het meest buiten de lijntjes durft kleuren. Hij nam tijdens het hier opgenomen live-concert zijn slordige manieren en zijn elektronische effecten mee op het podium, waarmee hij aan de ene kant bepaalde nummers met een wild, gepeperd kruid weet te spijzen, om elders meer subtiel lagen onder de epische gevoelsuitingen te plaatsen. Heeft Bjørnstads klavier soms teveel de neiging om als zoete koek naar binnen te glijden, dan maakt Aarset het materiaal wat weerbarstiger, waardoor het meteen ook boeiender wordt voor de luisteraar.
Is sentiment eigen aan het klankmatig aspect van muziek, of valt het samen met de intentie waarmee een kunstenaar naar zijn publiek stapt? Bjørnstad mikt waarschijnlijk niet uitdrukkelijk op tranen, alleen is weemoed doorheen de jaren een steeds belangrijker facet van zijn compositorische en improvisatorische arbeid geworden. Zeker omdat de piano hier beduidend minder discreet wordt versterkt in vergelijking met andere ECM-opnames, durft zijn inbreng soms nogal drammerig over te komen. Contrabassist Arild Andersen en percussiuoniste Marilyn Mazur leggen de bandleider geen duimbreed in de weg voor wat diens keuze voor tot noten getransformeerd verdriet betreft en Sheppard was misschien te meegaand toen hij voor ‘V’ zijn sopraansax bovenhaalde. Was het niet meer in de geest van Antonioni geweest om, zoals Aarset durft doen, meer tegendraads te gaan redeneren, elkaar te dwarsbomen in plaats van de behaaglijke warmte van dromerige, kraakheldere harmonieën op te zoeken? ‘La Notte’ is prachtig, maar erg gesuikerd. De Ketil Bjørnstad die zich daar op ECM-parels als ‘The Sea’ en ‘The Sea II’ in de jaren ’90 nog hevig aan te buiten ging, lijkt in deze windstille juli-nacht anno 2010 een stille dood gestorven.
