De in Lichenstein geboren Joseph Rheinberger is voor de meeste muziekliefhebbers en zelfs voor vele muzikanten grotendeels tussen de plooien van de muziekgeschiedenis verdwenen. Dankzij het omvangrijke oeuvre voor orgel en koor dat hij schreef wordt zijn naam nog steeds het meest door organisten en koorzangers onthouden. Dat hij ook bij een breder publiek bekendheid verdient, bewijst deze uitgave van het Engelse label Chandos, dat een selectie voorstelt van Rheinbergers geestelijke (a capella) koormuziek. Centraal staat de mis in Es majeur voor dubbel koor, aangevuld met een paashymne op.134, de 'Drei Geistliche Gesänge' op.69 en vier motetten op.133.
Het eerste wat opvalt aan deze opname is de egale, afgeronde klank van de twee Amerikaanse koren (Phoenix Bach Choir en het Kansas City Chorale) en het brede dynamische bereik van de uitvoering. In grootse forte passages blijft de klank van beide koren erg verzorgd, zonder dat hese of schelle stemmen schril afsteken tegen de andere zangers. Elke sectie klinkt perfect in balans en erg warm, een teken van kwaliteit van elke afzonderlijke zanger, want vaak is er slechts een schrille stem nodig om een mooi moment kapot te maken. Stille passages zijn hemels mooi: aan het einde van het laatste van de 'Drie Geistliche Gesänge' vraagt dirigent Charles Bruffy zo een stille klank dat je als luisteraar bijna gaat denken dat de montageploeg het koor een handje hielp door de microfoons tijdens de opname wat dicht te draaien. Maar niets daarvan, ook op andere momenten brengt deze cd een uiterst fijne, kleinschalige 'piano' dynamiek ten gehore die lang niet elk kamerkoor gegeven is.
Rheinbergers muziek lijkt sterk op Brahms' eigen koormuziek en, zoals de componist zelf herhaaldelijk herhaalde, legt hij veel nadruk op schoonheid. In zijn harmonieën en textuur mikt hij dan ook niet op effecten of onvoorspelbaarheid maar laat hij de muziek zo logisch en vloeiend mogelijk verlopen. Bruffy haalt dat aspect van Rheinbergers composities goed naar voren, met een interpretatie die transparant en overzichtelijk wordt gehouden. Wat interessant is wordt wat extra belicht, statische akkoorden verdwijnen juist genoeg naar de achtergrond in een fijne balans tussen wat men later 'Hauptstimme', Nebenstimme' en begeleiding zou noemen. Bruffys kalme interpretatie wordt nagenoeg nergens verstoord, ook niet in het ietsje meer bewogen 'gloria', uit de mis dat ondanks het snellere tempo toch uiterst beheerst overkomt. De echte muzikale pareltjes van de cd zijn misschien wel de 'Drei Geistliche Gesänge' waarmee de plaat afsluit, prachtig in Rheinbergers gebruik van zachte harmonieën.
Als we dan toch een opmerking moeten maken over de cd, dan is het wel dat Rheinbergers dubbelkorige mis op deze opname wat haar effect mist. Ook al bezit men over een stereo-installatie, het ruimtelijke effect dat Rheinberger bereikt in een live-uitvoering komt onmogelijk even goed op cd over. Maar dat zijn kleinigheden want het daartegenover staat een schitterende uitvoering van muziek die zonder meer tot de mooiste romantische koormuziek gerekend mag worden.
Meer over Joseph Rheinberger
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
