Joseph Martin Kraus (1756-1792) was haast een perfecte tijdgenoot van Mozart en net als Mozart was ook hem geen lang leven beschoren, hij stierf in 1792, minder dan een jaar na zijn bekende Salzburgse collega. Kraus kwam uit Miltenberg in Beieren maar vertrok op zijn eenentwintigste naar Stockholm en zodoende staat hij wat bekend als de 'Zweedse Mozart'. De muziek die hij voor Molières komedie 'Amphitryon' componeerde, ontstond echter in Parijs, waar Kraus de laatste twee jaar van een omvangrijke reis doorheen Europa doorbracht. Zoals dat in het Franse theater gebruikelijk was, omvatte een opvoering van een toneelstuk ook uit een belangrijk balletgedeelte en de muziek die Kraus bij 'Amphitryon' componeerde is dan ook grotendeels balletmuziek (naast enkele intr'actes, aria's en finales). Kraus' Zweedse collega Johan Fredrik Grensen arrangeerde de muziek in 1795 voor octet (bestaande uit twee hobo's, klarinetten, fagotten en hoorns) en contrabas.
De muziek opent mooi genoeg, met een Mozartiaanse 'Nachtmusik' als ouverture die de Franse titel 'Calme de Nuit' meekrijgt. Verschillende aria's zijn ook best de moeite waard en doen denken aan de 'harmonie' arrangementen van Mozarts opera's, waarin de verschillende stemmen van een operatisch ensemble over de hobo's, klarinetten en fagotten verdeeld worden. In delen als aria 'Alcmène, jouis de Bonheur' of de 'Entrée du Héraut' waarmee de vierde 'Intermède' begint hoeft Kraus niet onder te doen voor Mozart.
Jammer genoeg is niet de hele cd even muzikaal interessant. Dat mag nauwelijks Kraus' eigen schuld heten: als kosmopolitische componist beheerste hij verschillende stijlen en paste hij zich vlug aan de Franse stijl en smaak aan. En die Franse classicistische smaak, zeker in wat vaak zonder meer balletmuziek is, komt voor een luisteraar die met Beethoven, Haydn en Mozart vertrouwd is al snel simplistisch over. Kraus schrijft in dit werk pittoreske karakterstukjes met melodietjes die gemakkelijk in het gehoor blijven hangen maar als men een hele cd beluistert krijgt men al snel heimwee naar de toch veel complexere en ook rijkere muziek van zijn Weense tijdgenoten. Maar het feit blijft dat een deeltje als de 'Danse Persan' halve folkmuziek is en even aanstekelijk klinkt (inclusief de imitatie van doedelzakken in fagotten en hoorns).
De bewerking van de muziek werd echter met veel smaak en talent gemaakt. Het melodisch materiaal zich handig en eerlijk verdeeld tussen twee klarinetten, hobo's en fagotten, zonder dat een of twee instrumenten (eerste hobo en klarinet bijvoorbeeld) al de interessante melodieën naar zich toe trekken. Het Amphion octet is dan ook een prachtig blazersensemble, met enkele namen van bekende instrumentalisten uit de barokwereld, zoals hoboïste Xenia Löffler in haar rangen. Deze interpretatie valt op door haar mooie samenklank en beheerste uitvoering. De klarinetten komen over het algemeen warm over, terwijl de nukkige authentieke variant van de moderne klarinet elders wel eens scherp en weinig muzikaal wil gaan klinken.
'Amphitryon' is typisch Franse balletmuziek en als dusdanig in de eerste plaats begeleiding voor dansers. Daar kan een arrangement voor blazers en contrabas weinig aan veranderen. Maar wie dat aanvaardt, ontdekt toch knap uitgevoerde en verrassend mooie en inventieve muziek van deze minder gekende classicistische componist.
Meer over Joseph Martin Kraus
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
