Drie strijkkwartetten van Haydn hier, drie van zijn late werken, werken die weinigs baroks meer hebben maar al vooruit kijken naar het vroege oeuvre van Beethoven. De drie kwartetten behoren geenszins tot dezelfde cyclus van (gewoonlijk) 6 werken maar vormen een selectie van bekende en contrasterende stukken.
De cd begint met het kwartet op.64/5 in D, bijgenaamd 'Leeuweriken' -kwartet en de opening van het eerste deel vertelt meteen waarom. Tegen een eenvoudig ritmisch figuurtje in 2de viool, altviool en cello zingt de eerste viool een blije en vooral hoge melodie als vrolijk openingsthema. Haydn toont zich in dit kwartet als onbezorgde en speelse componist. Het werk staat vol met spitsvondigheden, valse eindes en eenvoudige mooie melodieën, zoals het lyrische hoofdthema van deel twee. Het menuet, eigenlijk een hofdans, heeft dan weer wat boers, met zijn voorslagnoten in de melodie en wat onelegante chromatiek. Het laatste deel is een virtuoze vingeroefening waarin de snelle noten waarmee de 1ste viool begint al gauw worden doorgegeven naar de andere leden van het kwartet in een indrukwekkende maar korte polyfone finale.
Het tweede kwartet, op.76/2 is dan weer ander verhaal. Het is geschreven in mineur en laat een veel tragischere sfeer voelen. Zelfs de contrasterende majeur passages in het eerste deel hebben iets rusteloos. Het Jerusalemkwartet speelt fris en aan de snelle kant, zodat het de luisteraar geen rust gunt totdat het tweede deel begint, gebouwd rond een typisch Haydns volksmelodietje. Ook vierde deel is op dezelfde frisse en dramatische manier gespeeld, al eindigt het meer optimistisch. Het kwartet geeft hier een bijzonder natuurlijke en begeesterde uitvoering ten gehore, meesterlijk.
Tegenover de dramatiek van dit kwartet staat dan de reservatie en trots van het laatste werk, het kwartet in G op.77/1. Door zijn edele karakter is dit misschien wel het meest 'klassieke' werk van de drie. De hoekdelen ademen weer dat naïeve optimisme van Haydn uit, terwijl het trage tweede deel, met zijn unisono opening traag en waardig voortschrijdt. Het trio van het derde deel is dan weer nauwelijks van Beethoven te onderscheiden. Vooral door het vuur waarmee de vier muzikanten het brengen.
Het Jerusalem kwartet laat de luisteraar hier kennis maken met een erg frisse en onstuimige kant van Haydn: het levendige en lyrische op.64, het tragische op.76 en het edele 77, allemaal worden ze levendig en jeugdig gebracht. Een aanrader voor wie met Haydns kwartetten wil kennismaken.
Meer over Joseph Haydn
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
