In januari van 2012 waren bassiste Joëlle Léandre en gitarist Serge Teyssot-Gay een week lang te gast in het Parijse kunstencentrum MPAA. Als artists in residence werkten ze gedurende deze periode aan een duo performance die ze op het einde van die week live voor een publiek presenteerden. Een opname van dat concert verscheen onder de titel 'Trans'.
Vanzelfsprekend is de samenwerking tussen deze twee Franse musici niet echt te noemen gezien het feit dat ze uit heel aparte muzikale tradities stammen: Léandre is al decennialang een vooraanstaand pleitbezorger van de vrije improvisatie, terwijl Teyssot-Gay als een van de oprichters van de rockformatie Noir Désir grote successen boekte in de popmuziek. De gitarist ging na het abrupte einde van deze band (zanger Bertrand Cantat werd in 2004 tot een jarenlange gevangenisstraf veroordeeld voor moord op zijn vriendin) verschillende richtingen uit en maakte naast twee soloplaten ook meerdere albums met Interzone (met ud-speler Khaled Al-Jaramani) en het rocktrio Zone Libre. De samenwerking met Léandre is voor hem het begin van een gloednieuw hoofdstuk, eentje waar het zwaartepunt op improvisatie komt te liggen.
Onuitgegeven ontmoetingen als deze zijn dan weer een kolfje naar de hand van de in 1951 geboren contrabassiste. Voor haar is de collaboratie met Teyssot-Gay is - om het weinig eerbiedig te zeggen - slechts de volgende in een lange rij, een rij waarin klinkende namen voorkomen als Steve Lacy, Anthony Braxton, Barre Philips, Nicole Mitchell en William Parker. Dat wil echter nog niet zeggen dat ‘Trans’ als een opvullertje kan worden beschouwd in Léandre’s omvangrijke discografie. Om te beginnen is het al vrij uitzonderlijk om de bassiste te horen in het gezelschap van een gitarist. Daarnaast zijn de 7 improvisaties op deze plaat van een behoorlijk intens en emotioneel niveau, wat het luistercomfort serieus in de kaart speelt.
Het is natuurlijk ook een grote hulp dat de elektrische gitaarklank van Teyssot-Gay een mooie blend vormt met de veelal aangestreken snaren van Léandre’s contrabas. De korzelige klanktapijten, de feedback en de spaarzame wah-wah-effecten, ze interageren allemaal op een prikkelende manier met het dynamische en soms percussieve spel van de Française. Caspar Brötzmann loert af en toe om de hoek, maar Teyssot-Gay vermijdt het zware geweld ten voordelen van een evenwichtige uitwisseling die in elke track voor een grote spanningsboog zorgt. Léandre voegt met haar vocale uithalen (veelal vocaliseringen) af en toe nog een extra dramatische laag toe, wat vooral in ‘Trans 4’ voor een verstikkende geluidskolk zorgt.
Elk van de zeven tracks bouwt op een initieel idee. In ‘Trans 1’ zijn dat ijle zuchten van de gitaar, die het geluidsbeeld omvormen tot een desolaat en dreigend landschap. Op een ander moment vertrekt het duo van korte ritmische bas- en gitaarsequenties, geïsoleerde reeksen van tonen en klanken die gaandeweg transformeren en worden bijgeschaafd tot rijke constructies vol beweging en bijgeluiden. Zo evolueren de stukken telkens op een gelijkaardige, organische manier die geen hak-op-de-tak-interacties toelaat.
Al die aspecten zorgen ervoor dat de 45 minuten op deze cd bijna letterlijk voorbij vliegen. ‘Trans’ is ondanks het vrije karakter dan ook geen zware brok, maar een doorleefd duet tussen heel verschillende muzikale karakters. De samenwerkingsrelatie tussen Léandre en Teyssot-Gay werd sinds die residentie in MPAA onderhouden met verschillende tournees en een nieuwe opname, die in de loop van 2014 verschijnt.
