In de periode kort na de tweede wereldoorlog was Sir Thomas Beecham een vooraanstaand dirigent in Engeland. Hij was eveneens een grote fan van het werk van Jean Sibelius dat toen nog niet zo bekend was als het nu is. Op deze cd staan twee onuitgegeven opnames van symfonieën van Sibelius die uitgevoerd werden begin jaren '50 onderleiding van Beecham. Deze cd is dus niet in stereo en van alle andere digitale snufjes is ook nog lang geen sprake. De klank van een symfonieorkest zoals op grootvaders grammofoonplaten komt weer helemaal tot leven met gekuch in de zaal en gekraak van de plaat er gratis boven op: nostalgie van de bovenste plank.
Het werk van Sibelius is een toonbeeld van laatromantiek. De thema's zijn rijk en lang uitgesponnen. Toch heeft deze componist ook zijn typische eigenheid: het melodramatische van veel van zijn stijlgenoten laat hij achterwege en vervangt dit door een grote levendigheid. De twee symfonieën op deze cd, de nummers 4 en 6, bevatten eigenlijk geen enkele trage beweging, maar dit is op geen enkele manier storend. Sibelius' frisheid van componeren laat hem toe om een enorme variatie in kleur en articulatie te ontwikkelen waardoor de muziek geen nood heeft aan een traag, melancholisch deel. Het begin van het vierde deel van de zesde symfonie is dan weer een toonbeeld van Sibelius' meesterlijke orkestratie: met een absoluut minimum aan melodisch materiaal schept hij een prachtig stukje muziek. Het kernmotiefje blijft bewaard, maar door dit in alle instrumentengroepen te laten ontwikkelen houdt hij de aandacht van de luisteraar moeiteloos vast. Door toevoeging van een aantal extra noten die eerst als versiering optreden komt hij dan tot het eigenlijke hoofdthema van zijn vierde deel. Zijn muzikale stijl doet erg denken aan filmmuziek. De krachtige strijkers vormen het hart van zijn composities terwijl de houtblazers voor de intieme intermezzo's zorgen. Het spaarzame, maar zeer efficiënte gebruik van de koperblazers en de percussie zorgen er voor dat het effect van deze groepen des te groter wordt.
Het begin van het eerste deel van zijn vierde symfonie is dan weer veruit het krachtigste moment van deze cd: ondanks het minimale gebruik van zijn orkest. In de diepe strijkers, schept de componist een dermate grote spanning dat het haar direct op de armen rechtkomt, waardoor de opbouw tot het eigenlijke hoogtepunt van het eerste deel een waar festijn wordt. Het begin van het tweede deel is dan weer een typisch voorbeeld van de frisheid waarmee Sibelius schreef: een op het eerste zicht vrij banaal thema laat hij voorzichtig open bloeien tot er een schitterend resultaat ten tonele verschijnt.
Deze plaat verliest veel van haar pluimen door de ouderwetse geluidskwaliteit, maar is toch zeer de moeite waard. De interpretatie van deze stukken door één van de grootste Britse dirigenten van de 20ste eeuw is schitterend. De uitvoering is niet perfect, er duiken bijvoorbeeld regelmatig intonatieproblemen op, maar ook dit moet men in zijn tijd zien eigenlijk kan je deze plaat het best omschrijven als een uniek tijdsdocument.
Meer over Jean Sibelius
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
