In 1976 veroorzaakten dirigent Pierre Boulez en regisseur Patrice Chéreau een ware schokgolf in het operalandschap met hun vernieuwende kijk op Wagners magnum opus "Der Ring des Nibelungen". Zowel op de scène als in de orkestbak werd "Der Ring" ontdaan van al te grootse gebaren en terugbracht tot zijn essentie. Met de legendarische status van die productie in het achterhoofd hoeft het ook niet te verwonderen dat deze uitvoering van Leoš Janáčeks "Z Mrtvého Domu", een nieuwe samenwerking tussen beide Franse meesters, een van de grote trekpleisters was tijdens het festival van Aix-en-Provence in 2007. Dat die publieke belangstelling terecht was, bewijst deze aangrijpende dvd met verve.
"Z Mrtvého Domu" – oftewel "Uit een Dodenhuis" – is de laatste opera van Janáček. Voor dit werk baseerde de Tsjechische componist zich op de gevangenisdagboeken die Fjodor Dostojewski schreef tijdens zijn verblijf in een Siberisch strafkamp. Deze opera vertelt geen verhaal in de traditionele betekenis van het woord. Het is eerder een aaneenschakeling van scènes waarin verschillende gevangenen aan het woord komen en hun levensverhaal vertellen. Daar doorheen gevlochten wordt het beeld geschilderd van de groeiende vriendschap tussen de jonge Aljeja en de edelman Gorjančikov, die aan het eind van de opera wordt vrijgelaten uit het strafkamp.
De muzikale taal die Janáček in "Z Mrtvého Domu" hanteert, is er een waarin rauwheid en expressionisme overheersen. Met wringende dissonanten en donkere akkoorden creëert hij een beklemmende sfeer die naadloos aansluit bij het verhaal dat hij wil brengen. Vocaal kiest hij zelden of nooit voor echte melodieën, maar voor zanglijnen die heel dicht bij de gesproken taal staan. Enkel in de dromerige interventies van het koor is er ruimte voor lyriek en komt er een onmiskenbare zweem van melancholie naar boven. Aan het hoofd van het Mahler Chamber Orchestra staat Pierre Boulez garant voor een sterk analytische, transparante interpretatie die perfect aansluit bij de brutaliteit die in deze opera te vinden is. Op de bühne schept Patrice Chéreau donkere beelden die in hun geslotenheid een wrange wanhoop uitademen, al leidt de overdaad aan close-ups en de al te levendige cameravoering soms af van de essentie. In de uiterst homogene cast schitteren vooral de snijdende tenor van John Mark Ainsley in de rol van de waanzinnige Skuratov en de nobele, donkere bariton van Olaf Bär als de vaderlijke Gorjančikov.
Het moge duidelijk zijn: deze dvd is een absolute aanrader. De schitterende uitvoering biedt een ware ontdekking van een al te zelden uitgevoerd meesterk.
Meer over Janacek, Leos
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
