Is Tugan Sokhiev een publiekslieveling? In Frankrijk, Rusland en het Verenigd Koninkrijk wel, en nu hij benoemd is tot chef bij het Deutsches Symphonie-Orchester Berlin zal de verovering van Duitsland allicht niet lang meer op zich laten wachten. De dirigent heeft inderdaad de leeftijd, de connecties en het charisma om een publiek uit zijn hand te laten eten. Dat Naïve bij zijn laatste aan Stravinsky gewijde opname meteen ook een dvd toevoegde, is een teken aan de wand: hoe dichter men Sokhiev in de huiskamer kan krijgen, hoe liever. Als vriend van Valery Gergiev houdt de man voet aan wal bij het Mariinsky theater in Sint-Petersburg en het is inderdaad de Russische geest die Sokhiev over Europa wil verspreiden. Tot nog toe beperkt zijn discografie zich volledig tot Russische componisten: een veelbetekenend statement van iemand die met al met de betere Europese orkesten mocht aantreden. Het is dan ook niet onwaarschijnlijk dat Sokhiev het Orchestre National du Capitole de Toulouse al zal verlaten hebben wanneer hij in 2017 zijn veertigste verjaardag viert. Dat is echter toekomstmuziek, want voorlopig moet de man nog doordringen tot een aanzienlijk deel van het publiek in de Benelux. Deze Stravinsky-cd zou daar ongetwijfeld aan kunnen bijdragen. Verschenen ter gelegenheid van de honderdste verjaardag van ‘Le Sacre du Printemps’ in 2013 was Sokhiev een van de velen die hun stempel op de complexe partituur wilden drukken. De man doet dat met een overzichtelijke en zeer gelijkmatige lezing, hoewel het vooral zijn lezing van ‘De vuurvogel’ is die tot verwondering stemt.
Vertrekken doet Sokhiev bij het iets minder gefêteerde ‘L’oiseau de feu’ uit 1919. Stravinsky orkestreerde hierin minder radicaal dan in het schandaalstuk dat ‘Le Sacre du Printemps’ zes jaar eerder was geweest. Deze uitgave is zodanig opgevat dat ook de jongste luisteraars zich tot het doelpubliek mogen rekenen. Tekeningen geven scènes uit het achterliggende verhaal weer en herinneren aan de programmatische inhoud. De Russische verhalentraditie waaraan de historie over de vuurvogel ten grondslag lag, vertaalde Stravinsky muzikaal naar een geheimzinnig, spannend werk vol volksinvloeden. Die komen niet als op zichzelf staande, dartele intermezzi de partituur binnen gedrongen, maar werden helemaal in de partituur ingebed. Dat gevoel voor eenheid weet Sokhiev ook te bewaren: hoeveel kanten het werk, als een spichtige vogel, ook uitschiet, de dirigent laat de wendingen naadloos op elkaar aansluiten. Het orkest benadert hij in zijn totaliteit: er bestaat een grote cohesie tussen de verschillende stemmen en solisten balanceren met plezier op een meanderend strijkersdeken. Zoetsappigheid of overdreven warmte gaat Sokhiev uit de weg: wat in de canon als “typische Russisch” staat geboekstaafd, is voor hem geen cliché, wel een dagdagelijkse realiteit.
Laten orkest en dirigent ‘De vuurvogel’ baden in een bijna mythisch kader, waarin ze voortdurend de veerkracht behouden om de stevige uithalen waarmee Stravinsky regelmatig uitpakt op te vangen, dan is hun uitvoering van ‘De lentewijding’ iets minder impressionant. De solisten lijken soms hun plaats in het grotere geheel te zoeken, hoewel Sokhiev alles in het werk stelt om iedere musicus met het overkoepelende plaatje in contact te houden. Nooit is de interpretatie onoverzichtelijk, wel mist ze de overredingskracht die uitmuntende solisten hadden kunnen toevoegen. De dynamiek en energie steekt Sokhiev er wel in en daar zou, zoals blijkt uit de toegevoegde dvd, zijn eigen lichaamstaal wel eens voor iets kunnen tussenzitten. Die is immers niet overdadig, wel zeer direct en krachtdadig. Zoals hij de muziek benadert, zo communiceert hij ook met zijn onderdanen: zonder om- of sluipwegen, met een onmiddellijkheid die geen ruimte laat voor dubbelzinnigheden. Het is fijn om de partituur via het camerawerk opgedeeld te zien in zijn verschillende instrumentengroepen, zodat dit extra schijfje als een educatieve “gids tot het orkest” kan worden aangewend. Ook daarmee zal Naïve ongetwijfeld een jonger paar ogen en oren kunnen aanspreken. Wat niet wegneemt dat bijvoorbeeld Sir Simon Rattle’s ‘Le sacre’ (met de Berliner Philharmoniker), eveneens in 2013 verschenen, nog een pak overweldigender klonk.
