Hoewel Iannis Xenakis (1922-2001) een van de grootste componisten is geweest van de twintigste eeuw is het opmerkelijk dat er betrekkelijk weinig opnames beschikbaar zijn. Sinds enkele jaren lijkt er echter een verandering merkbaar te zijn. Hopelijk is dit niet alleen ingegeven door het overlijden van de componist. In elk geval zijn op deze cd enkele grote orkestwerken van Xenakis opgenomen. Vooreerst de volledige cyclus 'Anastenaria' (1952-1954) bestaande uit 'Procession aux eaux claires', 'Le sacrifice' en het bekende 'Metastaseis'. Vooral dit laatste werk is bijzonder indrukwekkend, het is duidelijk dat Xenakis hier zijn zo kenmerkende stijl gevonden heeft: grote klankmassa's worden met elkaar geconfronteerd, verschuiven en ondergaan allerlei transformaties. Een abstracte afstandelijkheid is het overdonderende resultaat waarin de individuele expressie lijkt opgenomen te zijn in een overstijgend collectief gebeuren. De twee voorgaande werken uit deze cyclus tonen het proces dat Xenakis hiertoe gebracht heeft. Vooral het eerste werk 'Procession aux eaux claires' lijkt daar nog ver af te staan, maar het objectieve karakter en het vermijden van het sentimentele zijn ook hier al aanwezig. Bovendien vertoont dit werk door de overheersende melodie en de stuwende ritmiek een merkwaardige parallel met Carl Orff's stijl.
Troorkh (1991) is een concerto voor trombone en orkest dat de rijpe stijl van Xenakis weerspiegelt. Trefzeker en doelbewust ontplooit de muziek zich op een wijze die volmaakt vakmanschap verraadt. Aïs (1980) voor bariton, slagwerk en orkest is een groots werk waarin de twee solisten een bijzonder virtuoze partij te vertolken hebben. Hierin is het op verschillende plaatsen merkbaar dat Xenakis zijn muziek ontwikkelt via ritmische patronen. Deze patronen worden tussen de verschillende uitvoerders uitgewisseld. Ook dit is kenmerkend voor Xenakis' stijl: ritmiek is belangrijker dan melodie of harmonie. Een idee die nu nog voor velen schokkend is.
De uitvoeringen door het 'Symphonieorchester des Bayerischen Rundfunks' zijn bijzonder overtuigend. De solisten Mike Svoboda op trombone, bariton Spyros Sakkas en percussionist Sylvio Gualda zijn schitterende verdedigers van Xenakis' werk. Hun inlevingsvermogen en technische kwaliteiten bezorgen de luisteraar een waar spektakel.
Meer over Iannis Xenakis
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
