Werken in eigen beheer heeft zo zijn voordelen. Een ervan is dat een album niet jaren in het archief blijft liggen voor het in productie gaat en het publiek bereikt. Deze tweede cd van het vocale ensemble Psallentes♀ (wel aangegeven als volume drie in de reeks, het tweede laat blijkbaar wat op zich wachten) werd opgenomen in juli 2011 en lag enkele maanden later in de winkel.
Waar Psallentes♀ en dirigent Hendrik Vanden Abeele op hun eerste album kozen voor muziek uit diverse begijnhoven, wordt er hier geopteerd voor een homogeen programma: de officie (gebeden op geregelde uren) die Hildegard von Bingen schreef rond het verhaal van de koningsdochter Ursula die in de vierde eeuw in Keulen vermoord werd door de Hunnen. In negen stukken belicht de muziek verschillende aspecten van de legende, waarbij de dramatiek van het gegeven te volgen is.
Het muzikale spel dat doorheen de negen stukken gespeeld wordt, is er een van ontwikkeling, herkenning en verrassing. Elk deel lijkt op dezelfde melodie te drijven, maar na de inderdaad bijna steeds identieke inzet, wordt de melodische lijn telkens anders afgewerkt. Door de sporadische terugkeer van voorgaande versies, wordt de schijnherhaling die de muziek kenmerkt nog verder opgedreven.
Parallel met deze melodische verfijning ontwikkelt de muziek zich ook op andere terreinen, waarbij systematisch grenzen overschreden worden. De reciterende passages die met de melodieën afwisselen in de antifonen worden in de daaropvolgende responsoria echte nieuwe lijnen en geleidelijk aan zoeken de stemmen meer de hoogte op. Kleine ritmische accenten zorgen verder dat monotonie geen kans krijgt: zo vloeiend als de ene antifoon gezongen wordt, zo nadrukkelijk, aandringend en puntig is de dictie in de andere.
Het meest indrukwekkend is echter de harmonische ontwikkeling. Aanvankelijk is de muziek eenstemmig, verrijkt met een pedaalnoot. Wanneer de reciterende toon voor een derde laag zorgt krijgt het geluid extra diepte. In de antifoon ‘Deus Enim in Prima’ wordt er een versnelling hoger geschakeld wanneer de harmonie in korte vlagen wordt opengetrokken en er uiteindelijk een tweestemmige canon ontstaat. Het effect is niet minder dan overdonderend, maar slechts een voorbode van wat te horen is naar het einde. In de sequentie ‘O Ecclesia, Oculi Tui’ zijn op het einde twee volwaardige, verschillende melodieën in contrapunt te horen, wat de muziek plots in een heel ander daglicht stelt.
In de afsluitende hymne ‘Cum Vox Sanguinis’ vliegt het deksel er tenslotte helemaal af. De stemmen zweven de hoogte in, imitaties zorgen van meet af aan voor meerstemmigheid en de parallelle stemvoering sleept de luisteraar uiteindelijk mee naar de bedwelmende harmonie van het slot.
Psallentes♀ brengt dit alles weer met die onweerstaanbare homogene ensembleklank, iets wat ze ook live kunnen realiseren, zoals ze enkele jaren geleden nog bewezen tijdens het festival Laus Polyphoniae. Het enige minpunt aan deze prachtopname zijn de verschillen in opnamekleur tussen de verschillende delen. Een andere microfoonopstelling? Ander materiaal? Het vormt in elk geval niet echt een meerwaarde: von Bingens muziek heeft immers geen extra’s nodig. En Psallentes♀ ook niet.
